گشتول

روستای برندق، در میان دره ای زیبا و سَرسبز که توسط کوه های آقداغ-دومین قله مرتفع استان اردبیل-و ارتفاعات پلنگ محصور شده است و ۱۰۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. مردمِ مهمان نواز و خون گرم روستای برندق، به زبان آذری تکلم می کنند و آیین آن ها اسلام می باشد. آبشار برندق که در نزدیکی روستا واقع شده و همچنین دامنه ارتفاعات آقداغ و پلنگ و نیز تفرجگاه های اطراف رودخانه های زال که از وسط روستا می گذرد و گل بند رود و چشمه های آب معدنی، از جمله جاذبه های طبیعی دیدنی این روستا بشمار می روند که در فصل های مختلف، زیبایی های بی نظیری دارند و چشم هر بیننده ای را جذب می نمایند. بارندگی های فراوان، منابع آبی سطحی با وجود دو رود زال و گل بند رود، خاک مساعد و مردم پُر تلاش، همگی سبب گشته تا مردمان این روستا به مشاغلی چون دامداری و کشاورزی مشغول شوند که از جمله محصولات کشاورزی این روستا می توان به حبوبات، برنج، گیلاس، آلبالو، انجیر، زرد آلو، گردو، انگور و غیره اشاره کرد. برندق، معرب پرندک است.

این روستا پیش تر، ییلاق چراگاهی عشایر شاهسون بوده است. هوای پاک و سَرسبزی مراتع اطراف آلوارس، هر بیننده ای را به شوق وا می دارد. همچنین آب شدن یخ ها و برف های دامنه های سبلان در فصول بهار و تابستان، پوشش گیاهی چشم نوازی را همراه گُل های ختمی، گون های انبوه و لاله های سرخ، شقایق ها و دیگر گٌل های وحشی پدید می آورد که هر بیننده ای را مسحور می کند. آلوارس، قدیمی ترین روستایی است که در دامنه سبلان پا به عرصه وجود گذاشته است. آلوارس را کوهنوردها بهتر از گردشگران عادی می شناسند، چون این روستا در مسیر صعود به سبلان قرار گرفته است. آلوارسی ها، به زبان آذری سخن می گویند و شیعه هستند. مردم این روستا، عمدتاً به فعالیت های زراعی و دامداری اشتغال دارند و برخی از انواع صنایع دستی بافتنی را نیز تولید می کنند. محصولات عمده زراعی روستا، مشتمل بر گندم و جو است، اما محصولات دامی و لبنی و عسل نیز در روستا تولید می شود.

سنگ بنای اولیه روستای خان کندی، در دوران حکومت نادر شاه بنا شده است و از زمان پیدایش، به دلیل داشتن مراتع ییلاقی درجه یک، محل ییلاق کوچ نشینان ایل سون بوده و ظاهراً سنگ بنای اولیه این روستا توسط کوچ نشینان بنا نهاده شده باشد. پایه گذار آن، خاندان خلیفه لو از نوادگان و فرزندان عبابگ بوده و خان کندی به عنوان ییلاق طایفه عبابگ لو مورد استفاده قرار می گرفته است. روستای خان کندی به خاطر قرار گرفتن در دامنه کوه قبله داشی، مراتع سَرسبز و پوشیده از انواع رستنی ها و گیاهان دارویی و گُل های رنگارنگ و برکه ها و چشمه های آب سرد خود جوش مُسَکِن اعصاب و روان و جویبارهای جاری را دارد که همه ساله پذیرای میهمانان و گردشگران از نقاط مختلف جهان است. اکثر ساکنان روستا، به دامپروری و کشاورزی دیم مشغول هستند. باغداری و کاشت درختان گردو، آلوچه، سیب و گیلاس نیز بطور محدود در این روستا انجام می شود. این روستا برای دامپروری، زنبورداری و کشاورزی دیم، محل مناسبی است. مراتع سَرسبز پوشیده از انواع گُل های رنگارنگ در این روستا وجود دارد که از اواسط بهار پذیرای زنبورداران است. این مراتع، محل مناسبی جهت پرورش زنبور و تولید عسل است.

این روستا، از جمله روستاهای تاریخی و مهم دشت مغان و در محل تلاقی رودخانه های برزند و ساری قمیش قرار دارد. ارتفاع متوسط آن از سطح دریاهای آزاد، حدود ۴۵۰ متر می باشد. بررسی های به عمل آمده، نشان می دهد قدمت آن به اوایل اسلام و حتی قبل از آن می رسد. اهالی معتقدند که نادر شاه افشار هم در این محل تاج گذاری کرده است. شاه تپه، مربوط به دوره اشکانیان است و با شماره ثبت ۶۲۲، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

روستای قلعه برزند، از جمله دهستان های تاریخی در استان اردبیل می باشد و با ارتفاعِ ۱۸۸۰ متر از سطح دریا قرار گرفته است. روستای قلعه برزند و روستاهای همجوار آن، باقی مانده شهر بزرگ و تاریخی برزند هستند که در تاریخ تا سده هفتم هجری قمری، از آن به عنوان یکی از شهرهای بزرگ و آباد آذربایجان یاد شده است و توسط حمله مغولان به کلی نابود شده و از آن بنام شهر سوخته یاد می شود. در قرن چهارم هجری قمری، برزند از لحاظ تجاری مهم بوده و با ارمنستان و دیگر سرزمین ها، پیوندهای بازرگانی داشته است. گذشته از قدمت آن، این روستا داری جاذبه مذهبی نیز می باشد. مقبره امام زاده محمد بن محمد حنفیه از نوادگان علی بن ابی طالب (ع)، در این روستا قرار دارد که سردابه ای هشت ضلعی دار است و قدمت آن به بیش از ۱۲۰۰ سال-تقریباً هم زمان با دفن امام زاده در این مکان-احداث شده است. این روستا دارای آب و هوای گرم است و آب این روستا عمدتاً از چاه ها و چشمه ها از جمله چشمه برزند چای تأمین می گردد. کشاورزی و دامداری و همچنین فرش بافی، از جمله مشاغل مردمان این روستا می باشد. همچنین بیش تر محصولات کشاورزی در این روستا نیز گندم و جو است. روستای برزند، در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۸۶، با شماره ثبت ۲۱۰۵۷، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

این روستای کوچک، در نقطه صفر مرزی با جمهوری آذربایجان قرار دارد و بهاری بسیار سبز و خرم و دل انگیز و تابستانی خنک و زیبا دارد. از نظر پوشش گیاهی، وضعیت نیمه جنگلی دارد و مکانی مناسب برای گردشگری می باشد. در قسمت شرق روستای افجه در فضای سبز چسبیده به روستا، درخت کهن سال گردو به قدمت ۵۰۰ سال (به گفته صاحب درخت) خود نمایی می کند که به علت کهن سالی، وسط بدنه این درخت خالی شده است و سه نفر را در خود جای می دهد. در هوای بارانی، چوپانان از این فضا برای دوری از خیس شدن استفاده می کنند.

دریاچه گیلارلو بعد از دریاچه شورابیل، دومین دریاچه بزرگ استان اردبیل محسوب می شود که گنجایش ۸ میلیون متر مکعب آب را دارد. سد گیلارلو، در سال ١۳۷۵ ه.خ، برای تأمین آب آشامیدن گرمی احداث شد که بعد از آن، با انتقال آب جعفر آباد به گرمی و رفع مشکل آب این شهر، دریاچه ایجاد شده پشت این سد از نظر گردشگری مورد توجه قرار گرفت و به علت موقعیت جغرافیایی و چشم انداز زیبا، در سال ١۳۸۶ ه.خ، به عنوان منطقه نمونه گردشگری معرفی شد. زیبایی طبیعت اطراف دریاچه، موقعیت جغرافیایی مناسب و قرار گرفتن در کنار جاده اردبیل-گرمی و بیله سوار، وجود آلاچیق ها و کمپ های اقامتی و امکانات تفریحی از جمله قایق سواری، گیلارلو را به قطب گردشگری این شهرستان تبدیل کرده است. آب دریاچه گیلارلو شیرین است و ظرفیت تولید ده ها تُن انواع ماهی سردابی را دارد و امکان ماهی گیری در این دریاچه، جاذبه های گردشگری آن را دو چندان کرده است.

شوله لر دره سی (دره آبشارها) با داشتن ده ها آبشار بزرگ و کوچک، یکی از نقاط مهم و دیدنی روستای قوزلو است. با توجه به ویژگی های خاص و منحصر بفرد این دره به مانند تعداد بی شماری آبشار ریز و درشت و همچنین طولِ نسبتاً زیاد آن و همراهی با جلوه طبیعی منطقه به مانند کوه و سنگ و درخت، در صورت شناسانده شدن بصورت یک جاذبه طبیعی و با فراهم کردن خدمات گردشگری در اطراف آن، می تواند به عنوان یکی از مهم ترین جاذبه های منطقه مغان و استان اردبیل در آید. این دره، در شعبه قوزلو چای رودخانه اوجرلو چای واقع شده و از آبشارهای مهم آن می توان به بویوک شوله، قیزیل قایا شوله سی، یوخاری شوله و غیره اشاره کرد. بویوک شوله با ارتفاع حدود ۲۱ متر در حد فاصل روستاهای قوزلو و شاوون و یوخاری شوله با ارتفاعِ ۱۶ متر در ۳۰۰ متری جنوبِ شرقی روستا، از دیدنی ترین آبشارهای آن می باشند. آبشارهای دیگر با ارتفاع های زیر ۱۶ متر، بصورت متوالی در طول دره قرار گرفته اند.

نام این روستا، برگرفته از دره ای است که این روستا در آن واقع شده است، دره موئیل با جهت جنوبی-شمالی، دارای چندین چشمه آب گرم معدنی شناخته شده از جمله آب گرم استخر موئیل، آب گرم ملیک سو، آب گرم قوتور سویی، آب گرم دو دو، آب گرم آق سو و غیره می باشد و علاوه بر این چشمه ها، رود خیاو چای که زیستگاه عمده ماهیان قزل آلای خال قرمز در منطقه می باشد نیز در این دره جریان دارد و گفتنی است دره موئیل که از دره های عریض و طویل منطقه سبلان بشمار می رود، زیستگاه دائمی کبک، بز، قوچ و میش وحشی نیز می باشد. روستای موئیل، در ارتفاعِ ۲۲۲۳ متر از سطح دریا واقع شده است و آب و هوایی کوهستانی دارد؛ به عبارتی، دارای تابستان های معتدل و زمستان های بسیار سرد است. روستای موئیل، دارای طبیعت بکر و زیبا، تفرجگاه، اطراقگاه عشایر، چشمه های آب گرم همجوار با سبلان، زیستگاه حیات وحش و مسجد قدیمی می باشد و شغل بیش تر ساکنان آن، دامداری، کشاورزی، پرورش زنبور عسل، صنایع دستی، تولید پنیرهای محلی و همچنین دیگر فعالیت ها و مشاغلی که تحت تأثیر مستقیم گردشگری و عشایر شاهسون است. این روستا به دلیل واقع شدن در مسیر کوچ عشایر شاهسون و همچنین قرار گرفتن در مسیر عبور و صعود کوهنوردان از تمامی نقاط دنیا به قله سبلان به عنوان راه صعود دوم، باعث شده که این روستا، گردشگران دائمی و فصلی به خود جذب نماید.

قشلاق تنگ، نام منطقه ای با طبیعتی بسیار زیبا است و یکی از مناظر کاملاً طبیعی و چشم نواز مشگین شهر بشمار می رود. زیبایی خلقت خداوندی در این منطقه، برای هر بیننده ای با اولین نگاه به آن پدیدار می شود. وجود سنگ ها و صخره های برافراشته که هر کدام همچون تندیس انسانی پا بَر جا، چشم هر بیننده ای را به سوی خود جذب می کند؛ دره ها و بیشه های طبیعی و آب و هوایی معتدل، این محل را به یکی از مناظر بکر خدادادی تبدیل کرده است که باید دید و از آفرینش آن لذت برد.

روستای لنگه بیز، در جداره مرز با جمهوری آذربایجان قرار دارد و در دل کوه های مرزی قرار گرفته، بطوری که تنها یک جاده سوارِ روِ ورود و خروج دارد. روستای تاریخی لنگه بیز، یکی از مناطق به واقع سِحر انگیز با مردمانی مهمان نواز و تلاش گر منطقه ارشقِ استان اردبیل می باشد که دارای بهاری خنک و پاییز و زمستانی بسیار سرد می باشد. در این روستا، آثار تاریخی و قلعه های فراوانی وجود دارد که نشانگر قدمت تاریخی این روستا می باشد. از جمله این قلعه های تاریخی، می توان به قیز قلاسی (قلعه دختران)، اوغلان قلاسی (قلعه پسران)، یالانچی باللی قالاسی (قلعه عسل دروغین) و باللی قلاسی (قلعه عسل) اشاره کرد.

قوزلو، نام سابق این روستا و گل چشمه، نام فعلی آن می باشد که در میان کوه هایی استوار قرار گرفته است و برای دیدن روستاهای اطراف و رشته کوه سبلان، باید بر روی این کوه های اطراف روستا مستقر شد و با دیدن این روستای کوچک ولی قشنگ و روستاهای اطراف و کوه ها و دشت ها و باغ ها، گوشه ای از عجایب الهی را نظاره گر شد. عمده فعالیت های این مردم عزیز، دامداری، زراعت و باغداری است و علاوه بر محصولاتی چون گندم و جو، میوه هایی مانند سیب و گردو و آلبالو و گیلاس و هلو و زرد آلو، در این جا تولید و به مراجع عرضه ارسال می گردد. در روستای زیبای قوزلو، چندین آثار باستانی و تاریخی وجود دارد، از جمله قلعه دیو (دیو قلعه سی)، شتر سنگی، غارهای متعدد و کوه های سنگی کوچک و بزرگ و درختان چند صد ساله، چشمه های آب طبیعی که گوارایی آبش را در هیچ کجای دنیا نمی توان یافت!

دریاچه زیبای دیگر سبلان که از نقاط شگفت انگیز این کوهستان بشمار می آید، دریاچه آت گلی است. با رسیدن به آب گرم مشهور مشابیل و یک راهپیمایی یک ساعته در میان انبوهی از چمن زارها و گُل ها و لاله های وحشی، مسافران می توانند خود را به لبه دره عظیم شیروان دره سی برسانند و از یک سرا شیبی تند آهکی پایین بروند. پس از رسیدن به کف این دره نیز، باید نیم ساعتی را به سوی شمال حرکت کرد و پس از عبور از سنگ های دره، دریاچه بزرگ و سبز رنگ آت گلی قرار دارد. با توجه به قرارگیری این تالاب در کنار شیروان دره سی، آب و هوا و ساختار جانوری و گیاهی آن متأثر از این دره شگرف بوده و بنابراین طبیعت بکر و بسیار زیبا و دیدنی در اطراف آن رقم زده شده است. این تالاب در فصول بهار و تابستان با توجه به آب و هوای بسیار مطبوع، محل استراحت و گردش بسیاری از گردشگران است. عمق متوسط تالاب، ۳ متر است و منطقه، جزو مناطق حفاظت شده استان بشمار می آید و ماهی های رنگین کمان قزل آلای آن، شهرت بسیاری دارد. طول تقریبی تالاب، ۱۲۰ متر و عرض آن در حدود ۳۰ متر است.

در روستای انار، گورستانی تاریخی وجود دارد که سنگ قبرهای متنوع آن از نظر شکل و جنس و نوشته های متعدد، جالب توجه است. زیباترین این سنگ ها عبارتند از یک جفت سنگ قبر افراشته به ارتفاعِ ۱/۶۲ متر که دارای نوشته ای است. در زیر سنگ نوشته ها، محراب است و در بالای لچک آن، دو گُلِ هفت پَر نقش یافته است. در بالای نوشته ها، ساقه و بالای آن، کلاهکی با ۱۲ تَرک شبیه کلاه دراویش وجود دارد و شهادتین با کلام «علی خلیفه اللّه» منقور است. روی سنگ گورهای موجود در این گورستان، نشانه هایی همچون ستاره شش پَر، تصویر چکش ساده و جز آن دیده می شود.

بقایای قلعه بربر، مربوط به سده ۲ و ۳ ه.ق است. این قلعه از شرق، به کوه کشنه ور و از شمال، به کوه ال لور و از سمت غرب، به رودخانه اونار چایی مشرف است. این اثر، در تاریخ ۱۲ دی ۱۳۸۶، با شماره ثبت ۲۰۴۲۳، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

طبیعت روستای بریس، از جمله طبیعت های بکری است که در دامنه جنگل ادامه دارد که از روستای مهم و استراتژیکِ دوران قدیم بوده و در زمان های دور، از هجوم قبایل در امان بوده است و به دلیل تپه باستانی، این روستا در میان روستای اطراف از اهمیت زیادی برخوردار است.

روستای کور عباس لو، یکی از روستاهای قدیمی و تاریخی استان اردبیل محسوب می شود که دارای اقلیمی معتدل و کوهستانی می باشد. منطقه کور عباس لو، از ییلاقات عشایر شاهسون در زمان صفویه بوده است که پس از یک جا نشین شدن عشایر، سکونتگاه یکی از طوایف ایلات شاهسون شده است. ناگفته نماند که در اواخر دوره قاجار، طایفه کور عباس لو یکی از طوایف بزرگ دشت مغان محسوب می شده است. این روستا، حدود ۱۸۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. اهالی این روستا، به زبان آذری تکلم می کنند و دین آن ها اسلام است. شغل این مردمان، کشاورزی و دامداری می باشد و مهم ترین محصولات آن ها را گندم، جو، عدس، سیب زمینی، علوفه و فرآورده های لبنی و عسل تشکیل می دهد. روستای کور عباس لو که در دامنه قلعه باستانی بوینی یوغون قرار دارد، دارای چشم اندازی بسیار زیبا و بدیع می باشد که هر فصل با پوشش گیاهی متنوع، باغ های زیبا و انبوه، چشم هر بیننده ای را مجذوب می نماید. علاوه بر این زیبایی های طبیعی، این روستای کوهستانی دارای آثار تاریخی ارزشمندی مانند قلعه بوینی یوغون و نیز شهرک زیرزمینی اباذر می باشد.

سد یامچی، در مدت هشت سال با سیصد میلیارد ریال سرمایه گذاری، از سال ۱۳۷۴ ه.خ آغاز شده و در سال ۱۳۸۲ ه.خ به پایان رسیده است. حجم آب ذخیره شده در این سد، ۹۵ میلیون متر مکعب می باشد. در حال حاضر از آب این سد، برای تأمین آب آشامیدنی شهر اردبیل و آبیاری اراضی پایین دست سد استفاده می شود. طول تاج این سد، ۸۳۰ متر، عرض آن، ۱۲متر و ارتفاع آن از پی، ۶۷ متر می باشد. ارتفاعات اطراف سد و نیز طبیعت زیبای اطراف آن، مکانی مناسب برای تفریح و استراحت می باشد. اطراف این سد، به عنوان منطقه نمونه گردشگری با درجه ملی مورد تصویب قرار گرفته است.

منطقه نمونه گردشگری خیاو تا گیردولی، شامل زمینی به مساحتِ ۱۳۰۰ هکتار است و بزرگ ترین پروژه گردشگری استان اردبیل است. این مجموعه گردشگری شامل تالارهای پذیرایی، سوئیت های اقامتی، سایت بالن سواری و ورزش های هوایی، رستوران گردان و بازارچه صنایع دستی، شهربازی و دیگر امکانات مختلف تفریحی و خدماتی است و فرصتی برای گردشگران فراهم می شود تا از ارتفاعِ ۸۰ متری، نظاره گر زیبایی های دامنه های سبلان شوند.

سازه این پُل، توسط کارشناسان داخلی و مهندسان منطقه اجرا شده و دانش ساخت آن، بومی است. این پُل، ۲ متر عرض، ۳۶۵ متر طول و ۸۰ متر از کف دره خیاو چایی ارتفاع دارد. ارتفاع دکل پُل، ۲۱ متر و عمق فونداسیون کابل، ۱۲ متر با کابل های ۷۰ میلی متریِ فولادی است. در ساخت عرشه پُل، از مواد پلیمری و کامپوزیتیِ طرح چوب با مقاومت بالا در مقابل رطوبت و حریق و ضربه و فشار به همراه صاعقه گیر و باد سنج و سنسورهای کنترل حرکتی و دم پرهای خنثی کننده رزونانس استفاده شده است. این پُل، با جابجایی افقیِ ۲ متر و دید فرو دست پارک جنگلی و فرا دست قله سبلان، هیجانی به اندازه تِرَن هوایی به عبور کننده از خود القا می کند. امنیت این پُل، بر اساس آیین نامه های جهانی تعریف شده است، بطوری که در روزهای تعطیل، ۳ هزار نفر از آن عبور می کنند. این پُل، طویل ترین پُل معلق منطقه خاورمیانه بوده که در منطقه نمونه گردشگری "خیاو تا گیردولی" احداث شد.