گشتول

رودخان، نام قلعه ای است متعلق به دوره سلجوقیان، که بر فراز ارتفاعات جنگلی شهرستان فومن، در روستای زیبای رودخان ساخته شده و ۲/۶ هکتار مساحت و ۶۵ برج و بارو و دیواری به طول ۱۵۰۰ متر دارد. این قلعه، در ارتفاعی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر از سطح دریا واقع شده و در کنار آن، رودخانه ای با همین نام جاری است. چند دلیل برای نام گذاری این قلعه وجود دارد، از جمله چون این قلعه تاریخی در کنار رودخانه ای بنا شده، معادل باستانی «دژ رودگان» یا «روگان»-دژی که در کنار رود قرار دارد-که تغییر یافته آن، به نام قلعه رودخان خوانده می شود. این قلعه، به زبان اهالی آن منطقه که تالش هستند، قله رخون نامیده می شود. سپس به مرور زمان، به قلعه رودخان تبدیل شده است. قلعه رودخان، از دو بخش ارگ-محل زندگی حاکم و حرم سرای وی-و قور خانه-محل فعالیت های نظامی و زندگی سربازان-تشکیل شده است. ارگ، در قسمت غربی این بنا، در دو طبقه واقع شده و جنس آن از آجر است. قراول خانه ها، در قسمت شرقی، در دو طبقه، با نورگیرها و روزنه های متعدد، بر اطراف مسلط است. بخش شرقی قلعه، شامل دوازده ورودی، زندان، درب اضطراری، حمام و آب ریزگاه است. بخش غربی، دوازده ورودی دارد. چشمه، حوض، آب انبار، سرد خانه، حمام، آب ریزگاه، شاه نشین و چند واحد مسکونی که با برج و بارو محصور شده اند، دیگر بناهای این بخش را تشکیل می دهند. ۴۰ برج دیده بانی، دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاق های هشت ضلعی آن، با طاق های گنبدی پوشانده شده است. دور تا دور دیوارها و برج ها، روزنه هایی شیب دار دیده می شود که برای ریختن مواد مذاب و تیر اندازی تعبیه شده اند. در طول تاریخ قلعه، هیچ گاه، دشمنی به آن نفوذ نکرده و نتوانسته آن را فتح کند. این اثر، در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۳۵۴، با شماره ثبت ۱۵۴۹، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.