گشتول

ارتفاع متوسط آن از سطح دریا، ۱۸۵۰ متر می باشد و از نظر طبیعی نیز، میان رودخانه مهریان در شرق و کوه های دنا که در شمال آن قرار دارد، محصور شده است. روستای مهریان، یک دشت پای کوهی است که سه عنصر اصلی طبیعی، یعنی کوه، دشت و رودخانه، اقلیم آن را کنترل می کند، به گونه ای که با داشتن اقلیم سرد و مرطوب کوهستانی، یکی از مناسب ترین اقلیم های قابل زیست کشور را بوجود آورده است. تنوع درختان در تنگ مهریان، از ویژگی های این منطقه است. تنگه مهریان، در زمستان هم محل رفت و آمد علاقه مندان به اسکی است.

چیتابه، یکی از مناطق دیدنی و زیبای استان چهار فصل این منطقه است. تنگه چیتابه، دارای آب و هوایی معتدل و دل نشین است. چیتابه از یک طرف، در دامنه کوه های پوشیده از جنگل های انبوه و مراتع سَرسبز است و از سوی دیگر، مشرف به رودخانه کبگیان با جلوه بسیار زیبا و دیدنی قرار دارد. این منطقه، به دلیل داشتن آب و هوای معتدل، دارای پوشش جنگلی فراوان و همچنین کوه های مملو از گیاهان دارویی و خوراکی می باشد.

یکی از مهم ترین جاذبه های طبیعی کهگیلویه و بویر احمد، پارک جنگلی در شهر توریستی یاسوج بوده که همچون نگینی سبز، چشم هر مسافری را به خود جلب کرده است. پارک بزرگ جنگلی شهر یاسوج، جاذبه ای بسیار زیبا است که در اویل فصل بهار و با زنده شده طبیعت، فضای بسیار زیبایی را برای طبیعت دوستان و شهروندان این شهر به وجود آورده است. این پارک جنگلی، با ۸۰ هکتار وسعت، بزرگ ترین پارک جنگلی در جنوب کشور محسوب شده و پوشیده از درختان بلوط، بادام کوهی، ارزن، کیکم و بنه است.

بنای امام زاده عبدالله (ع)، تا اوایل حکومت پهلوی اول، به روش معماری چینه ای بوده و تا پیروزی انقلاب اسلامی، تنها صورت قبری از آن مشهود بوده است که بر ستونک آن، پارچه سبزی نصب شده بود. مشهور است که شاه زاده عبدالله (ع)، فرزند امام زاده شاه زاده فرج الله (ع) است که بقعه آن، در دامنه جنوبِ شرقی آبشار یاسوج واقع شده است و به اعتقاد محلیان، مزار بی بی حلیمه خاتون (س)-مادر امام زاده عبدالله (ع)-در فاصله دو متری کنار آن بقعه در محل صحن، مدفون است.

تنگ خرم ناز، در سمت راست گردنه ماه پرویز قرار دارد. پوشش گیاهی منطقه، شامل خارهای کوتاه، چند نمونه کنگر، کاهوی وحشی، فرفیون و گیاهان مرتعی است که خوشبختانه، به علت جلوگیری از چرای بی رویه دام ها، پوشش گیاهی منطقه، افزایش پیدا کرده است. رودخانه این منطقه، رودخانه ای دائمی است که یک سَر شاخه آن که در قسمت تنگ خرم ناز است، دارای آب سالم است.

در نزدیکی های شهر یاسوج، به دلیل وجود سدی به نام شاه قاسم، امکانات خوبی برای ورزش های آبیِ گروهی فراهم شده است. این سد، که یکی از سدهای خاکی جنوب کشور است، با داشتن حجم مخزنی بالا، توانسته است علاوه بر تأمین آب این شهر، محیطی برای تفریحات آبی در استان نیز فراهم کند.

پارک بزرگ مهرورزی، یکی از پارک های استان کهگیلویه و بویر احمد و در شهر یاسوج، با وسعت ۲۵ هکتار است. این پارک، بر روی رودخانه جاری بشار قرار دارد که این رودخانه دائمی، زیبایی دو چندانی را به این مکان داده اسا. دریاچه مصنوعی به مساحت ۱۰ هزار متر مربع، کافی شاپ، سرویس های بهداشتی، فضای سبز و درختکاری و همچنین پیاده رو و پیست دوچرخه سواری، ایجاد باغ های دارویی ایرانی و خارجی، کانال آب جهت استفاده کشاورزان، پارک ترافیک، پارکینگ در سه نقطه از پارک، مجموعه بازارها، ایجاد محل نمایشگاه، پیست کالسکه رانی و ایجاد فواره موزیکال و غیره، از جمله امکاناتی است که در این پارک دیده شده است.

در تنگه سروک، پنج نقش بَرجسته وجود دارد که در آن ها، تاج گذاری چند پادشاه الیمائی به تصویر در آمده است و در این نقش بَرجسته ها، که بر روی پنج قطعه سنگ جدا گانه حجاری شده، ۳۳ نقش انسان، ۴ نقش اسب، ۲ نقش حیوان درنده، ۲ نقش حیوانی شبیه بزغاله و ۳ نقش عقاب به چشم می آید. از ویژگی های بارز نقش بَرجسته های تنگ سروک، نمایش تصویر کامل انسانی شبیه به نقش بَرجسته های بجای مانده از دوران اشکانیان است. این اثر، در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶، با شماره ثبت ۳۱۰، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

به خاطر وجود آب و هوای بسیار مطبوع و معتدل و همچنین پوشش گیاهی و جنگل های زیبای آن، سالانه، توریست های بسیاری را از اقصی نقاط ایران، بالاخص جنوبِ کشور، به خود جذب می کند. بر اساس کتیبه های باستانی، این منطقه، از جمله محل تفریح حکم رانان و پادشاهان دوره ساسانی بوده که در بخش هایی از این مسیر، راه شاهی موجود، تأیید کننده این واقعیت است.

آرند، نام یکی از تاریخی ترین و زیباترین روستاهای شهرستان چرام است. نام این روستا، به دلیل آن است که در زمان ساسانیان، شاه زاده ای به نام اورنگ شاه در این جا زندگی می کرده که بعد از هجوم اعراب به این سرزمین، نام این منطقه را اورند گذاشتند و بعدها به آرند تغییر کرد. از مهم ترین ویژگی های این روستا، طبیعت بکر، محصور شده در بین دو کوه باسیون میلک، چشمه سارهای فراوان و محصول معروف آن، میوه انار است. وجود آثار باستانی متعدد، قبرهای قدیمی که رو به سمت بیت المقدس می باشد، وجود آسیاب های متعدد، قلاع بزرگ، دژهای بلند، همه و همه، نشان از قدمت این سرزمین دارد. زبان این روستا، لری و مذهب آن ها، شیعه می باشد.

مجموعه پُل های تاریخی پاتاوه، شامل پنج پُل تاریخی است و قدیمی ترین پُلی که از مجموعه پُل های تاریخی پاتاوه باقی مانده، پُل تخت شاه نشین بوده که به دوره ساسانی بَر می گردد. از مشخصات ویژه این پُل، وجود علائم و نشانه های سنگ تراشی بر روی سنگ های تزئینی این پُل است. یکی از بزرگ ترین این پُل ها، که آثار آن بهتر باقی مانده، در میان سه پُل جنوبی گردنه خرسان قرار دارد. اتاق ها، پایه ها و ملزومات دیگر آن، مانند آثار دهدشت است و به دوران صفویه مربوط می باشد. این اثر، در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۵۶، با شماره ثبت ۱۵۷۰، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

گردنه بیژن، نام گردنه ای در کوه دنا است که در بین سی سخت از استان کهگیلویه و بویر احمد و منطقه پادنا در شهرستان سمیرم از استان اصفهان قرار دارد. گردنه بیژن، از نام یکی از سرداران ایرانی به نام بیژن گرفته شده است که همراه با سربازانش، هنگام عبور از این گردنه که بین دو قله تقریباً هم ارتفاع دنا قرار دارد، برف گیر شد و همان جا، در زیر خروارها برف ناپدید شدند. این جاده، در نیمی از فصل پاییز و تمامی فصل زمستان، به علت برف گیر بودن گردنه، بسته می باشد.

کریک، دهکده ای زیبا و توریستی شبیه به ماسوله در گیلان است. بافت دهکده، بسیار قدیمی می باشد و خانه ها بصورت پلکانی ساخته شده اند. آب و هوای این روستا، بسیار مطبوع و خنک می باشد و چشمه های متعددی در این روستا جاری است.

امام زاده سید محمود (ع)، معروف به سید محمید (ع)، از نوادگان امام جواد (ع) می باشند. عمارت عظیم و قدیم این زیارتگاه، با وسعتی معادل ۱۷۰ و محوطه ای بیش از ۱۰۵ متر، از دو قسمت هشتی با پلانی مستطیل شکل، شاملِ صحن، ایوان، حرم با گنبد عرق چینی خوش ترکیبِ مخروطی با گچ قدیم و بر نوک آن، پنجه پنج تن آل عبا نصب شده است. بر بالای ضریح مطهر، گنبد خوش ترکیبی به سبک معماری دوره صفویه، به ارتفاعِ ۱۲ متر استوار گردیده که اسکلت بندی آن، با تیر آهن نیم پهن انجام گرفته است. در داخل گنبد خانه، به طور کامل با آینه کاری لوزی شکل تزیین شده که درخشش زیبایی را به ضریح و حرم بخشیده است.

شهر تاریخی بلاد شاپور، توسط شاپور اول ساسانی، فرزند اردشیر اول، بنا نهاده شد. این شهر، در اواخر دوره صفویه، تجدید بنا شد، اما در زمان هرج و مرج دوران زندیه، غارت و ویران شده است. بلاد شاپور، یکی از بزرگ ترین آثار دوره صفوی، به لحاظ اهمیت بافت تاریخی و بناهای ارزشمند می باشد. وجود راه های سنگ فرش شده، پُل های متعدد و مرکزیت تجاری آن، حکایت از این دارد که شاخه های فرعی جاده ابریشم، از این شهر عبور می کردند. این شهر، حدود دو هزار خانه، مسجد، حمام و کاروانسرا داشت که بسیاری از این آثار، هنوز بر جای مانده است. آثار و معماری بلاد شاپور، با داشتن سبک و معماری خاص، چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند. این شهر، شهری مذهبی و تجاری در گذشته بوده و در آمیختگی هنر و مذهب، باعث شاهکارهای شگفت انگیزی در آن شده است. مصالح به کار برده شده در این بناها، از نوع گچ ساروج، آهک، لاشه و تنها در سقف گنبدی حمام آن، آجر به کار رفته است. این شهر باستانی، از معماری خاصی برخوردار است و آثار زیبایی از قبیل آب انبار، امام زاده ها، ارگ حکومتی و برج و باروها در آن مشخص است. بر اساس شواهد تاریخی، موقعیت جغرافیایی این شهر به عنوان یکی از مراکز سکونت صفویان و تجارت با بنادر جنوبی، نقش مهمی در اقتصاد و تجارت پادشاهان صفوی داشته است. این اثر، در سال ۱۳۶۴، با شماره ثبت ۱۶۸۹، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

این آبشار، که در میان بومیان منطقه سادات امام زاده علی، به سرتوفال نیز مشهور است، از نوع آبشار تنگ راه و صخره ای است. سرچشمه آب این آبشار، از چشمه سارهای منطقه دشت راق و به ویژه چشمه چرنگی دشت راق است که پس از طی مسافت دو کیلومتری، از صخره ای با ارتفاعِ ۳۰ متر، به پایین می ریزند و آبشار زیبای تنگ مو را بوجود می آورند. این آبشار، در ابتدای سقوط، پس از گذر از آب راهی به عرض یک متر، در فاصله ۱۰ متری، به صخره ای برخورد می کند و پس از آن نیز، با فرودی دیگر، بر روی چند تخته سنگ بزرگ، به حوضچه ای کوچک می ریزد. پوشش گیاهی متنوع، درختان سَرسبز و نیز گیاهان معطر و دارویی در اطراف این آبشار، بر جذابیت و زیبایی این آبشار افزوده است. یکی دیگر از زیبایی های خاص این آبشار، وجود شکاف ها و چین خوردگی هایی است که در ناحیه پشتی مسیر سقوط آبشار قرار دارند و محلی مناسب برای اتراق و رفع خستگی طبیعت دوستان خواهد بود.

بنای قدیمی امام زاده، از قسمت بیرونی، مستطیلی به ابعاد ۴×۶ متر و از جبهه داخلی، هشت ضلعی، که اضلاع آن یک در میان به ابعاد ۳×۵۰/۱ متر تشکیل یافته و در ابتدای سقف، گنبد زیبای مخروطی شکل استوار شده که ارتفاع آن با بنای گنبد خانه، ۶ متر بوده که با لاشه سنگ و گچ احداث شده بود.

ارتفاع روستای دیل از سطح دریا، ۸۵۰ متر است و آب و هوای آن در فصل بهار، مطبوع و دل پذیر، در تابستان، گرم و خشک و در زمستان، بارانی و معتدل می باشد. مردم روستای دیل، به زبان فارسی و با لهجه محلی شیرین دیلی صحبت می کنند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. مراتع سَرسبز و حاصل خیز، طبیعت جذاب، آب و هوای مساعد، تنوع پرندگان و جانوران و جلوه های تلاش انسان در روستا، از جمله جاذبه های گردشگری روستای دیل می باشند.

این منطقه، با مساحت ۱۰۳۷۴ هکتار، از سال ۱۳۷۸ ه.خ، حفاظت شده می باشد. آب و هوای معتدل کوهستانی دارد. این منطقه، پوشش گیاهی مناسب و دارای گونه های جانوری متنوع می باشد. منطقه حفاظت شده کوه دیل، منطقه ای تقریباً کوهستانی، متشکل از ارتفاعات و دره های عمیق و صخره های سخت و صعب العبور است.

قلعه دیشموک، بر بلندای صخره ای گچی و در غرب شهر دیشموک واقع شده است. ابعاد تقریبی آثار فوق، در ابعاد حدود ۲۵۰×۲۵۰ متر و ارتفاع آثار، در حدود ۲۵ متر می باشد. نوع مصالح ساختمانی که در این قلعه بکار برده شده، عبارتند از سنگ و ملاط گچ که دارای استحکام خوبی است. برای تأمین آب آشامیدنی ساکنین قلعه و راه ورودی قلعه، راهی خاص و زیرزمینی وجود داشته که بیش از ۲۰۰۰ متر طول دارد. قدمت این آثار، به دوره های تاریخی و اسلامی می رسد.