گشتول

چیتابه، یکی از مناطق دیدنی و زیبای استان چهار فصل این منطقه است. تنگه چیتابه، دارای آب و هوایی معتدل و دل نشین است. چیتابه از یک طرف، در دامنه کوه های پوشیده از جنگل های انبوه و مراتع سَرسبز است و از سوی دیگر، مشرف به رودخانه کبگیان با جلوه بسیار زیبا و دیدنی قرار دارد. این منطقه، به دلیل داشتن آب و هوای معتدل، دارای پوشش جنگلی فراوان و همچنین کوه های مملو از گیاهان دارویی و خوراکی می باشد.

یکی از مهم ترین جاذبه های طبیعی کهگیلویه و بویر احمد، پارک جنگلی در شهر توریستی یاسوج بوده که همچون نگینی سبز، چشم هر مسافری را به خود جلب کرده است. پارک بزرگ جنگلی شهر یاسوج، جاذبه ای بسیار زیبا است که در اویل فصل بهار و با زنده شده طبیعت، فضای بسیار زیبایی را برای طبیعت دوستان و شهروندان این شهر به وجود آورده است. این پارک جنگلی، با ۸۰ هکتار وسعت، بزرگ ترین پارک جنگلی در جنوب کشور محسوب شده و پوشیده از درختان بلوط، بادام کوهی، ارزن، کیکم و بنه است.

تنگ خرم ناز، در سمت راست گردنه ماه پرویز قرار دارد. پوشش گیاهی منطقه، شامل خارهای کوتاه، چند نمونه کنگر، کاهوی وحشی، فرفیون و گیاهان مرتعی است که خوشبختانه، به علت جلوگیری از چرای بی رویه دام ها، پوشش گیاهی منطقه، افزایش پیدا کرده است. رودخانه این منطقه، رودخانه ای دائمی است که یک سَر شاخه آن که در قسمت تنگ خرم ناز است، دارای آب سالم است.

این منطقه، از اطراف به ارتفاعات بلند و سَر به فلک کشیده دنا محدود می شود. دهستان کاکان، از سطح دریا، در حدود ۱۹۲۰ متر ارتفاع دارد. آب و هوای این منطقه در فصول بهار و تابستان، مطبوع و دل پذیر و در زمستان، سرد است. دهستان کاکان، یکی از منطقه های تاریخی و با قدمت استان کهگیلویه و بویر احمد به شمار می رود. این دهستان در گذشته، ییلاق خوانین قشقایی بوده است و بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت دارد. مردم دهستان کاکان، به زبان های ترکی قشقایی و لری سخن می گویند. آن ها، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. کاکان را همچنین، می توان سرزمین آبشارهای منحصر بفرد و زیبا و باشکوه خواند.

آبشار تنگ تامرادی، یکی از اصلی ترین جاذبه های استان کهگیلویه و بویر احمد است که از قدیم الایام، شناخته شده است. وجود چهار آبشار با ارتفاعِ ۸ تا ۱۰ متری و حوضچه های آب در مسیر آب زلال و بسیار خنک این آبشار و وجود غارهایی که آب از دل آن می گذرد و آب مداوم از سقف آنان چکه می کند، باعث شده که هر چه بیش تر بر جذابیت و خاص بودن آن بیفزاید. طبیعت زیبا و جنگل بلوط اطراف این آبشار، زیبایی خاصی به این منطقه بخشیده است.

پارک بزرگ مهرورزی، یکی از پارک های استان کهگیلویه و بویر احمد و در شهر یاسوج، با وسعت ۲۵ هکتار است. این پارک، بر روی رودخانه جاری بشار قرار دارد که این رودخانه دائمی، زیبایی دو چندانی را به این مکان داده اسا. دریاچه مصنوعی به مساحت ۱۰ هزار متر مربع، کافی شاپ، سرویس های بهداشتی، فضای سبز و درختکاری و همچنین پیاده رو و پیست دوچرخه سواری، ایجاد باغ های دارویی ایرانی و خارجی، کانال آب جهت استفاده کشاورزان، پارک ترافیک، پارکینگ در سه نقطه از پارک، مجموعه بازارها، ایجاد محل نمایشگاه، پیست کالسکه رانی و ایجاد فواره موزیکال و غیره، از جمله امکاناتی است که در این پارک دیده شده است.

تپه نور الشهدا، یکی از معنوی ترین فضاهای شهر یاسوج است که با ارتفاع بسیار زیاد، به طور کامل به شهر مسلط می باشد. بزرگ ترین پرچم سه رنگ جمهوری اسلامی در استان کهگیلویه و بویر احمد، که نشان از صلابت و اقتدار ایران دارد، در تپه نور الشهدای یاسوج واقع شده است. این تپه، که به واسطه وجود مقدسِ شهدای گمنام، تپه نور الشهداء نام گذاشته شده، در مراسمات مذهبی گوناگون، میزبان مردم مؤمن و متدین شهر یاسوج است.

به خاطر وجود آب و هوای بسیار مطبوع و معتدل و همچنین پوشش گیاهی و جنگل های زیبای آن، سالانه، توریست های بسیاری را از اقصی نقاط ایران، بالاخص جنوبِ کشور، به خود جذب می کند. بر اساس کتیبه های باستانی، این منطقه، از جمله محل تفریح حکم رانان و پادشاهان دوره ساسانی بوده که در بخش هایی از این مسیر، راه شاهی موجود، تأیید کننده این واقعیت است.

آرند، نام یکی از تاریخی ترین و زیباترین روستاهای شهرستان چرام است. نام این روستا، به دلیل آن است که در زمان ساسانیان، شاه زاده ای به نام اورنگ شاه در این جا زندگی می کرده که بعد از هجوم اعراب به این سرزمین، نام این منطقه را اورند گذاشتند و بعدها به آرند تغییر کرد. از مهم ترین ویژگی های این روستا، طبیعت بکر، محصور شده در بین دو کوه باسیون میلک، چشمه سارهای فراوان و محصول معروف آن، میوه انار است. وجود آثار باستانی متعدد، قبرهای قدیمی که رو به سمت بیت المقدس می باشد، وجود آسیاب های متعدد، قلاع بزرگ، دژهای بلند، همه و همه، نشان از قدمت این سرزمین دارد. زبان این روستا، لری و مذهب آن ها، شیعه می باشد.

تنگ پیر زال، مربوط به دوره قاجار است. اکثر مواقع سال، به خصوص ایام باستانی نوروز و تابستان، پذیرای گردشگران و زائران از اکثر استان های کشور می باشد که این مکان هم، از نظر سَرسبزی و هم از نظر سیاحتی-زیارتی، یک نقطه گردشگری نه تنها در سطح استان کهگیلویه و بویر احمد، بلکه در سطح کشور به شمار می رود. این تنگه زیبا، به دلیل بودن مکان خوش آب و هوا و داشتن آبی روان، هر ساله، مردم، اوقات فراغت خود را در این مکان می گذرانند. این اثر، در تاریخ ۲۲ آبان ۱۳۸۶، با شماره ثبت ۱۹۹۴، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

مجموعه پُل های تاریخی پاتاوه، شامل پنج پُل تاریخی است و قدیمی ترین پُلی که از مجموعه پُل های تاریخی پاتاوه باقی مانده، پُل تخت شاه نشین بوده که به دوره ساسانی بَر می گردد. از مشخصات ویژه این پُل، وجود علائم و نشانه های سنگ تراشی بر روی سنگ های تزئینی این پُل است. یکی از بزرگ ترین این پُل ها، که آثار آن بهتر باقی مانده، در میان سه پُل جنوبی گردنه خرسان قرار دارد. اتاق ها، پایه ها و ملزومات دیگر آن، مانند آثار دهدشت است و به دوران صفویه مربوط می باشد. این اثر، در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۵۶، با شماره ثبت ۱۵۷۰، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

این اثر تاریخی، مربوط به دوره هخامنشیان بوده است. در کنار این تخت، پُل های وجود دارد که یکی از آن ها، مربوط به دوره ساسانی و یکی نیز مربوط به دوره صفوی وجود دارد. این تخت، دارای سنگ های حجاری شده تمیز و قشنگ است، ولی متأسفانه اهالی محلی این منطقه، سنگ ها را به دلیل تمیزی و صاف بودن آن، در مصالح ساختمانی خود به کار برده اند و باعث تخریب آن شده اند. این اثر، که پایه اى از سنگ هاى حجارى شده دارد، با آثار دوران هخامنشى واقع در مسیر جاده قدیمى بین خوزستان و فارس قابل مقایسه مى باشد. این اثر، در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۵۶، با شماره ثبت ۱۵۷۱، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

گردنه بیژن، نام گردنه ای در کوه دنا است که در بین سی سخت از استان کهگیلویه و بویر احمد و منطقه پادنا در شهرستان سمیرم از استان اصفهان قرار دارد. گردنه بیژن، از نام یکی از سرداران ایرانی به نام بیژن گرفته شده است که همراه با سربازانش، هنگام عبور از این گردنه که بین دو قله تقریباً هم ارتفاع دنا قرار دارد، برف گیر شد و همان جا، در زیر خروارها برف ناپدید شدند. این جاده، در نیمی از فصل پاییز و تمامی فصل زمستان، به علت برف گیر بودن گردنه، بسته می باشد.

آبشار منج، از آبشارهای طبیعی و معروف شهرستان دنا محسوب می شود. آبشاری واقع در قلب کوه های دو شاخه ای، که پس از طی مسیری طولانی و عبور از روستای منج، به رودخانه بشار می ریزد.

این آبشار، که در میان بومیان منطقه سادات امام زاده علی، به سرتوفال نیز مشهور است، از نوع آبشار تنگ راه و صخره ای است. سرچشمه آب این آبشار، از چشمه سارهای منطقه دشت راق و به ویژه چشمه چرنگی دشت راق است که پس از طی مسافت دو کیلومتری، از صخره ای با ارتفاعِ ۳۰ متر، به پایین می ریزند و آبشار زیبای تنگ مو را بوجود می آورند. این آبشار، در ابتدای سقوط، پس از گذر از آب راهی به عرض یک متر، در فاصله ۱۰ متری، به صخره ای برخورد می کند و پس از آن نیز، با فرودی دیگر، بر روی چند تخته سنگ بزرگ، به حوضچه ای کوچک می ریزد. پوشش گیاهی متنوع، درختان سَرسبز و نیز گیاهان معطر و دارویی در اطراف این آبشار، بر جذابیت و زیبایی این آبشار افزوده است. یکی دیگر از زیبایی های خاص این آبشار، وجود شکاف ها و چین خوردگی هایی است که در ناحیه پشتی مسیر سقوط آبشار قرار دارند و محلی مناسب برای اتراق و رفع خستگی طبیعت دوستان خواهد بود.

برای ساخت بنا، محوطه ای به ابعاد ۳۰×۳۵ متر، با ارتفاعی بالاتر از دشت مجاور را، تسطیح و بر روی آن، شالوده بنا را ایجاد نموده اند؛ این بنا، دارای گنبدی با پلان مربعی شکل است که به وسیله فیل پوش ها، به هشت ضلعی و سپس به گنبد مخروطی پلکانی تبدیل شده است. به اعتقاد محلیان، این بنا، امام زاده بوده و از آن، به نام امام زاده حبیب الله نام برده اند. گنبد لیشتر، یکی از بناهای دوران سلجوقی است که از دل تمدن و معماری عصر خود، سَر بَر آورده است. چینش هنرمندانه سنگ ها و مهندسی قابل توجه ساخت این گنبد، آن را به گنبدی ماندگار در اعصار و دوران ها تا عصر معاصر، تبدیل کرده است. قسمت بالای گنبد، به سان کلاه خودهای جنگی سربازان است. این اثر، در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۷۶، با شماره ثبت ۱۹۳۵، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

بنا، دارای پلانی مستطیل شکل با قرینه و قوس های جناغی است و با استفاده از مصالح گچ و سنگ، در دو طبقه ساخته شده است. بنا، مربوط به دوره اسلامی میانه است و طبق مطالعات صورت گرفته، یک بنای شاه نشین محسوب می شود. ابعاد این قلعه، ۲۰×۲۰ متر می باشد و دارای حیاط مرکزی بوده که طبقه اول، محل زندگی خدمه و طبقه دوم، محل خان نشین بوده است. سبک سازی پشت بام، کف سازی، آجر فرش حیاط، استحکام بخشی جزرهای بدنه و پی بنا، از جمله زیبایی های بنا به شمار می رود.

ارتفاع روستای دیل از سطح دریا، ۸۵۰ متر است و آب و هوای آن در فصل بهار، مطبوع و دل پذیر، در تابستان، گرم و خشک و در زمستان، بارانی و معتدل می باشد. مردم روستای دیل، به زبان فارسی و با لهجه محلی شیرین دیلی صحبت می کنند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. مراتع سَرسبز و حاصل خیز، طبیعت جذاب، آب و هوای مساعد، تنوع پرندگان و جانوران و جلوه های تلاش انسان در روستا، از جمله جاذبه های گردشگری روستای دیل می باشند.

این منطقه، با مساحت ۱۰۳۷۴ هکتار، از سال ۱۳۷۸ ه.خ، حفاظت شده می باشد. آب و هوای معتدل کوهستانی دارد. این منطقه، پوشش گیاهی مناسب و دارای گونه های جانوری متنوع می باشد. منطقه حفاظت شده کوه دیل، منطقه ای تقریباً کوهستانی، متشکل از ارتفاعات و دره های عمیق و صخره های سخت و صعب العبور است.

این آبشار، از ارتفاعات با ارتفاعی حدود ۳۵ متر، با آب بسیار خنک و گوارا، به سمت دره های پُر پیچ و خم، که پوشیده از درختان چنار و گردو با قدمت چند صد ساله و پوشش گیاهی متنوع در دامنه آن، به سمت دشت های پایین دست سرازیر می شود. در پایین این آبشار، حوضچه ای کوچک پدید آمده که در اطراف آن، مکان مناسبی برای نشستن مهیا است. تفرجگاه پیرامونی آبشار بهرام بیگی، در ایام مختلف سال، نظر گردشگران بسیاری را به سوی خود جلب می کند.