گشتول

تپه قبرستان قزوین، با ارتفاع بسیار کم، در ۳۰۰ متری غرب تپه سگز آباد (قره تپه)، قرار دارد و مربوط به پیش از اسلام-دوران های تاریخی پس از اسلام است. آثار معماری به دست آمده، شامل بخش هایی از دیوار خانه ها، كوچه و نمونه كوزه فلز كاری است. ظرافت بیش از حد در تکنیک ساخت، از ویژگی های سفال این منطقه است. براساس شواهد باستان شناسی، چنین به نظر می رسد كه این تپه، به تناوب یا مورد سكونت قرار گرفته و یا به عنوان قبرستان، در طول هزاره ۵ تا ١ قبل از میلاد، مورد استفاده بوده است. این اثر، در تاریخ ۱۶ خرداد ۱۳۵۶، با شماره ثبت ۱۴۲۵، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

این بنا، از آثار دوره صفوی به شمار می آید و در ساخت این بنا، از آجر، ملاط گِل و گج استفاده شده است. این برجِ آجریِ استوانه ای، ۱۲ متر ارتفاع دارد. محیط این برج تو خالی، ۶ متر و ضخامت دیوارهای آن، ۳۵ سانتی متر می باشد. نور گیر کوچکی به فاصله یک آجر، در بدنه آن قرار دارد. ورودی میل، بصورت طاق نمایی در ارتفاعِ ۴ متری آن قرار دارد و طاق نماهای متصل به پایه برج، که مایه استحکام آن بوده، بر اثر ساخت مسجدی تخریب شده و باعث کج شدن برج شده است. در سطح خارجی میل، با استفاده از آجرهای لعاب دار فیروزه ای، طرح های تزیینی ساده انجام شده است. این اثر، در تاریخ ۱۲ اردیبهشت ۱۳۷۷، با شماره ثبت ۲۰۱۳، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

این قلعه، بر روی کوه سنگی بزرگ و منفردی، که بر تمام نواحی اطراف مسلط است، جا خوش کرده است. بقایای بر جای مانده، نشان می دهد که این بنا، دژ عظیم و شکوه مندی بوده است که به دوره ساسانی تعلق دارد. این قلعه، از سه سو، به پرتگاه های عمیق و مخوف منتهی می گردد و تنها راه دسترسی به آن، از ناحیه جنوب است. در این مسیر، آثاری از سکوهای متعدد دیده می شود که نشانگر آن است که در زمان آبادانی، این پله ها، به جهت دسترسی آسان به این قلعه، ساخته شده است. مصالح بنا، از سنگ لاشه و ملاط ساروج است و علاوه بر سنگ، در برخی از قسمت های قلعه، آجر نیز به کار رفته است. ترکیب شگفت آور سنگ لاشه با آجر و فرو رفتگی ها و بَرجستگی های هماهنگ در سطح دیواره ها، تزیینات بسیار زیبا و مقرنس، از جمله زیبایی ها و طرح های این اثر تاریخی است. این اثر، با شماره ثبت ۲۱۴۱، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

امام زاده عبدالله، از نوادگان امام موسی كاظم (ع) می باشد. آستان امام زاده عبدالله، با جمیع متعلقات، حدوداً دارای مساحت ۲ هكتار، دارای قبرستان دایر و مزار شهداء سَرپوشیده، وضعیت جغرافیاییِ سرد و كویری و در دل روستا قرار گرفته است. دارای ضریح مشبك آهنی به رنگ نقره ای می باشد و دارای ساختمان قدیمی و نیمه اسكلت می باشد. بقعه امام زاده، از آثار به جا مانده از قرن ششم هجری قمری می باشد. قسمت اصلی این بنا، عبارت است از یک هشت ضلعی، که بر روی آن، قسمت گردنی گنبد، با ارتفاعِ ۳ متر و محیطِ ١۸/۴۵ متر ساخته شده و گنبدی مخروطی، با ارتفاعِ ۷/۵ متر، بر فراز آن، بَر پا گشته است.

منطقه گردشگری زرشک و کامان، با چشم اندازهای زیبا و آب و هوای مناسب، در دامنه کوه "کافر میدان" قرار دارد. این منطقه، مکانی برای گذراندن اوقات فراغت شهروندان قزوینی به شمار می رود. آب گیر بالایی، که توسط مزارع و نیزارها محاصره شده، در فصل مناسب، به پناهگاه پرندگان مهاجر تبدیل می شود و بر جذابیت های آن می افزاید. خنکی هوا در تابستان و پوشش برف در زمستان و چشمه سارهای فراوانِ این مکان، از ویژگی های این منطقه به شمار می آید. از امکانات گردشگری این منطقه، راه اندازی یک مجموعه تله کابین می باشد که ظرفیت جابجایی ۱۲۵۰ نفر در ساعت را دارا می باشد.

رزجرد، نام روستایی کوهستانی و زیبا در استان قزوین است. برخی، نام این روستا را، "یزد گرد" می دانند که بصورت معرب "یزد جرد" تلفظ شده و برخی دیگر از اهالی این روستا، ولایت خود را، "زَزِی یَرد" می نامند. روستای دل انگیز رزجرد، دارای اماکن تاریخی و طبیعی و مذهبی، همچون قلعه سنگ رود، پس دز، چشمه رو، آبشار ورچر و دو امام زاده محمد و ابرهیم (ع) نیز می باشد.

گرمابه حاج محمد رحیم یا گرمابه صفا، که بنا بر کتیبه ای که به خط نستعلیق و به شعر، در بالای درب ورودی نوشته شده است، در سال ۱۲۵۹ ه.ق و توسط حاجی حسن بن حاجی عبداللّه تبریزی، برای خاندان امینی، بنا گذاشته شده است و با قدمتی مربوط به دوران قاجاریه، یکی از زیباترین گرمابه های شهر قزوین، با معماری منحصر بفردی می باشد. این گرمابه، دارای دو بخش مردانه و زنانه می باشد که قسمت مردانه آن، وسعت بیش تری نسبت به بخش زنانه دارد. گرمابه صفا، متشکل است از دو سربینه و گرم خانه و اطراف حوض سربینه، با سنگ های مرمرِ نفیسی، فرش شده است. پوشش سربینه، گنبدی شکل می باشد که بر روی هشت ستون سنگی استوار شده است. این گرمابه، همچنان فعال است و علاقه مندان، می توانند با مراجعه به این گرمابه، یک حمام سنتی-ایرانی را در عصر حاضر، تجربه کنند.

گازر خان، یکی از مهم ترین و نزدیک ترین روستاها به قلعه الموت، می باشد. مذهب ساکنان آن، شیعه و همه ساکنان آن، بومی روستا بوده و به زبان تاتی صحبت می کنند. آب آشامیدنی مردم این منطقه، از چشمه های اطراف تأمین می شود. آب و هوای این روستا، معتدل است که در فصل های مختلف سال، طراوت و شادابی بسیاری به آن می بخشد. شغل اکثر مردم این روستا، باغداری می باشد و با تولید گیلاس، گردو، لبنیات و همچنین با گلیم بافی، چادر شب بافی و جاجیم بافی، گذران زندگی می کنند. گازر خان، روستایی کوهستانی است که بافت مسکونیِ متمرکز دارد و در شیبی تند قرار گرفته است. اگر از دور به این روستا نگاه کنید، مشاهده می کنید که روستا، با صخره های سنگی محاصره شده است. مناظر باغ های فراوان گیلاس و آلبالو و انواع میوه های دیگر در فصول بهار و تابستان و پاییز، کوچه های پُر پیچ و خم و خانه های قدیمی، تابلوی زیبایی در ذهن تداعی می کند که خود، الگویی اصیل از فضای روستاییِ قدیم است. بیش تر خانه های این روستا، بصورت یک طبقه و دو طبقه می باشند. مصالح بکار رفته در بناهای قدیمی، شامل گِل و خشت، چوب و سنگ است. گازر خان، پُر جمعیت ترین و بزرگ ترین روستای الموت می باشد که ساکنین این منطقه از آن، به عنوان نگین الموت یاد می کنند.

خون بار، درخت چنار مشهوری، در روستای زر آبادِ الموت است. اهالی روستای زر آباد، اعتقاد دارند که از این درخت، هر ساله در زمان اذان صبح روز عاشورا، خون و یا مایع سرخی شبیه خون و خونابه، تراوش می شود. این چنار، در زیارتگاه امام زاده علی اصغر (ع) قرار دارد. هر سال، مردم بسیاری در روز عاشورا، از دور و نزدیک، به امام زاده علی اصغر (ع) می روند تا هم عزاداری کنند و هم، شاهد تراوش خون از این درخت باشند. این درخت، با ۱۰ متر قطر و ۳۰ متر ارتفاع، دارای قداست خاصی در بین اهالی روستای زر آباد است و هر ساله، به محل تجمع زوار و عاشقان اهل بیت تبدیل می شود.

بافت روستای آتان، بصورت متمرکز و مزارع، در اطراف روستا، تمرکز یافته است و خانه ها، بصورت پلکانی است. روستا، در دو دامنه واقع شده است که جنس یکی از دامنه ها، رسی است و جنس دامنه دیگر، صخره ای است. بافت عمومی سکونت گاه های روستایی، بیانگر شکل، فرم و الگوی حاصل از تأثیر گذاری عوامل گوناگون در عرصه روستا و نحوه ارتباط و کنش متقابل این عناصر و ویژگی ها است. این روستا، به عنوان یکی از مهم ترین قطب های توریستیِ قزوین به ثبت رسیده است و پذیرای گردشگران زیادی، به ویژه در ایام تعطیلات و تابستان می باشد.

روستای زرشک، یکی از دیدنی ترین و خوش آب و هوا ترین روستاهای قزوین می باشد. شغل اصلی مردم این روستا، باغداری و دامداری بوده که در چند سال اخیر، بخاطر ویلا سازی های فراوان، دامداری تا حدودی از رونق افتاده و این روستا، به یک منطقه توریستی-گردشگری تبدیل شده است. ازجمله مکان های دیدنی این روستا، می توان به تله کابین، دو دریاچه معروف به بالین دریا و عندلین دریا (دریابک)، کوه کافر میدان، گدوک، و دو امام زاده در همجواری روستا اشاره کرد.

روستای عبدل آباد کوهپایه، در دامنه کوه شجاع الدین قرار دارد و به خاطر ییلاقی بودن، مکان مناسبی جهت گردش و تفریح می باشد. در ورودی روستا، چشمه آبی که از دل کوه بیرون می آید، چشم هر بیننده ای راخیره می کند و درخت چنار کهن، که جنب چشمه سایه افکنده، خستگی مهمانان را می رباید.

محله آخوند، یکی از محلات قدیمی شهر قزوین است که در بافت تاریخی آن قرار گرفته است. شکل گیری محله آخوند، به دوره صفویه و شروع گسترش منطقه قزوین، به عنوان یک شهر و پایتخت صفویان قبل از اصفهان، باز می گردد و بیش تر توسعه و ساخت اماکن تاریخی آن، در دوره قاجار انجام شده است. از جمله اماکن بَرجسته و آثار تاریخی این محله، می توان از مدرسه سردار، آب انبار سردار کوچک، حمام بلور، خانه امام جمعه شهیدی، خانه محصص (محل بنیاد ایران شناسی)، مقبره آخوند، خانه زرنگار و مسجد سبز، نام برد. در راسته احیای هویت تاریخی شهر و محلات قدیمی، طرح بهسازی و مرمت این محله، توسط شهرداری قزوین، در سال ١۳۸۷ ه.خ، به انجام رسید.

ایشان، فرزند امام جعفر صادق (ع) می باشند. بنای امام زاده، مربوط به دوران قاجار می باشد. بانی اساسی ساختمان این امام زاده، مرحوم حاج علی اکبر لواف می باشد که اهل قزوین و ساکن کوی درب کوشک بود. این امام زاده، دارای دو درب، یکی رو به شرق و دیگری رو به شمالِ بقعه است. گنبد امام زاده، آجری بوده و سطح آن، کاشی کاری شده است.

این پُل معلق ۱۷۰ متر طول دارد و بر فراز دره و آبشار شاه دره احداث شده و دومین پُل بزرگ معلق کشور محسوب می شود. عرض این پُل یک و نیم متر و ارتفاع آن از سطح زمین ۱۱۰ متر است و قادر است بیش از ۲۰۰ تُن سنگینی ناشی از عبور افراد را تحمل کند.

این دره به مسافت ۱۳ کیلومتر دارای ۳۲ آبشار ۲ تا ۲۰ متری است که در نزدیکی روستای روح آباد الموت غربی تا روستای پررود قرار دارد. آبشارهای زیبای این دره دارای حوضچه آب یک متری تا سه متری است و درختان داخل دره از نظر پوشش شامل درختان بید، چنار، انجیر، تمشک، انگور و انار وحشی است. در وسط دره از صخره های موجود، آب به طرز زیبایی سرازیر شده و چشم انداز دل نوازی را ایجاد کرده است. این دره کاملاً بکر است و ترددی در آن صورت نگرفته زیرا هیچ آثاری از انسان و کارگاه در آن دیده نشده و جایی نیز ثبت نشده است. از روستا تا ابتدای اولین آبشار۳۰ دقیقه پیاده روی آسان دارید و با حضور در این منطقه می توانید از ۳۲ آبشار زیبای مسیر دیدن کنید و لذت ببرید. ۱۲ آبشار ٨ تا ۲۰ متری و ۲۰ آبشار با ارتفاع ۲ تا ۵ متری وجود دارد که ارتفاع دره ۱۲۴۰ متر از سطح دریا است که ۱۶۰ متر ارتفاع تا آخر دره کم می کند که برای پایین آمدن از آبشار به لوازم فنی دره نوردی نیاز دارید.

میلک یکی از روستاهای الموت غربی در رشته کوه البرز در شمال شهرستان قزوین بشمار می ‌رود. مردم روستای میلک دیلمی هستند و به زبان دیلمی تکلم می ‌کنند. آب و هوای آن سرد و خشک است و رودخانه پیلارود از جنوبِ غربی و دره ویداربن در شمالِ غربی و دره‌ های اسکول ‌سر در شمالِ شرقی این روستا قرار دارند. پیلارود واژه ‌ای تاتی و به معنای رود بزرگ است. میوه‌ های این روستا، فندق، زغال اخته و گردو می باشد.

تلاتر روستایی از توابع بخش الموت غربی شهرستان قزوین است. به دلیل قرار گرفتن روستای تلاتر در منطقه کوهستانی الموت غربی، محصولاتی چون گردو، فندق و زغال اخته در این روستا کشت می ‌شود. زبان اهالی روستا تاتی است.

هیر روستایی در بخش رودبار الموت غربی شهرستان قزوین است که رودخانه «نینه رود» آن را سیراب می ‌سازد و دارای معدن زغال سنگ می‌ باشد. هیر روستاهی کوهستانی و سردسیر است و زبان مردم این روستا دیلمی تاتی است. در لغت ‌نامه دهخدا، هیر به مفهوم آتش معنی شده و روستای هیر، روستای زیبا با اقلیمی خوش و دارای رودخانه ‌ای زیبا به نام نینه رود شرح داده شده ‌است. روستای هیر در کنار کوهی سنگی به نام «لتر تله» قرار دارد. «تله» در زبان محلی این روستا به معنی صخره می ‌باشد. "وگل" چشمه ‌ای جوشان و دارای آبی گوارا و مفید و فوق العاده سبک و بی ‌نظیر است که آب آن با برند "وگل" و بصوررت بسته ‌بندی شده به سراسر ایران ارسال می ‌شود. چشمه "وگل" سرمنشا رودخانه نینه رود است. نینه رود رودی خروشان با آبی گوارا و خنک که در طول قرون همواره مورد تمجید مؤرخین قرار داشته و از آن به عنوان رود شفابخش یاد شده‌ است. عمده محصولات کشاورزی این روستا عبارتند از فندق، گردو، زغال اخته، زالزالک و ریواس! روستای هیر در استان قزوین بزرگ ترین تولید کننده زغال اخته در بین روستاهای ایران می ‌باشد و زغال اخته این روستا از مرغوب ترین زغال اخته ‌ها در کشور است.

عمارت چهل ستون قزوین، معروف به عمارت کلاه فرنگی، تنها کوشک باقی مانده از مجموعه کاخ های سلطنتی روزگار شاه طهماسب است و در دوره صفویه و زمانی که قزوین پایتخت بود، به کلاه فرنگی مشهور بود. شاه طهماسب صفوی، بنای کاخ را، از روی نقشه یک معمار ترک، با شیوه شطرنجی خیلی کوچک ساخته است که دارای پنجره های چوبی بسیار ظریف و زیبا می باشد. این بنا، در دوره قاجاریه، توسط محمد باقر سعد السلطنه-فرماندار وقت قزوین-بازسازی شد و چهل ستون نام گرفت. عمارت چهل ستون، ساختمانی هشت گوش و در دو طبقه، به مساحت تقریبیِ ۵۰۰ متر مربع، بنا شده است. نقشه بنا، دارای طرحی با محورهای صلیبی و برون گرا و سقف طبقه همکف، پوشیده از مقرنس، با طرح های بدیع و سقف طبقه فوقانی، خنچه پوش است. نقاشی های دیواری طبقه اول، نمونه ای از هنر نگارگری مکتب قزوین و دارای شهرت جهانی است. عمارت کلاه فرنگی، به همراه سَر دَرِ عالی قاپو، تنها بناهای باقی مانده از باغ های دوره صفویه در قزوین است. این کاخ، در سال ۱۳۳۷ ه.خ، به عنوان گنجینه اشیای تاریخی و باستانی، مورد استفاده قرار گرفت و هم اکنون، به موزه خوش نویسی قزوین، تبدیل شده است. این اثر، در بهمن ۱۳۳۴، با شماره ثبت ۳۸۹، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

خانه و حسینیه امینی ها، از خانه های زیبا و اعیانی قزوین است که توسط حاج محمد رضا امینی، از اعیان تجار قزوین، در غرب رودخانه دزج، ساخته شد که بعدها، در زمان پهلوی اول، رودخانه پُر شده و خیابان مولوی، به جای آن احداث گردید. این ساختمان، در سال ۱۲۷۵ ه.ق، بنا گردیده و در آن وقت، مبلغ چهل و هشت هزار تومان، صرف ساخت آن شده است. در میان بنا، سه تالار ساخته شده که امتداد آن ها، به موازات یکدیگر از شرق به غرب است و میان دو حیاط شمالی و جنوبی قرار دارد. تالارها، دارای ارسی های بسیار زیبایی بوده که در هنگام روضه خوانی با بلند کردن آن ها، هر سه تالار یکی می گردند و محوطه سر پوشیده بزرگ و آیینه کاری زیبایی تشکیل می دهند. زیر تالارها، خالی بوده و سردابه، زیرزمین، شربت خانه و انبار ساخته اند. مرحوم حاجی محمد رضای امینی، برای خیرات و مبرات، در سال ۱۳۰۳ ه.ق، دهاتی را جهت روضه خوانی در ایام محرم و اطعام مساکین در محرم و صفر و رمضان، وقف این حسینیه نموده است.