گشتول

مردم روستا، یک راز دارند! یک نکته مبهم تاریخی، که مرموزشان می کند. مردم روستای زرگر، زبان مادریشان، رومانو است؛ به زبانشان، زرگری هم می گویند. مسلمان شیعه اند و کارشان دامداری و کشاورزی می باشد. داستان زبان رومانو، بیشتر شبیه افسانه است. زرگری ها، خودشان هم دقیقاً نمی دانند متعلق به کجای جهان هستند و چه شد که به ایران آمدند و شدند رومانوی شیعه کشاورز ایرانی، که به زبان ترکی هم مسلط است. قدیمی های روستا، به یاد دارند که در زمان جوانی، پیرمردی در زرگر بود که تمام حساب و کتاب هایش را، به زبان روسی می نوشت، اما بعد از مرگ او، نوشتن به زبان روسی ور افتاد؛ حالا این مردم، همگی به زبان رومانو حرف می زنند و به لاتین می نویسند. زنی که شوهرش می میرد، هرگز ازدواج نمی کند، مردی نیز که همسر دارد، هرگز به سراغ زنی دیگر نمی رود و اگر کسی خلاف کند، از روستا طرد می شود، یعنی اگر چه جسمش در روستاست، اما کسی اعتنایی به او نمی کند. این رسم زرگرهاست که مردمش خیلی روی آن تعصب دارند. آن ها، نه اهل طلاق اند و نه اهل بی وفایی و خیانت؛ این هم، یک رسم بَرآمده از ایل است. زرگر، تنها روستای رومانو زبانِ ایران است که زبان زرگری را، زنده نگه داشته است.