استان خراسان شمالی، به مرکزیت شهر بجنورد، در شمالِ شرق ایران است. بزرگ ترین شهر استان، بجنورد است. این استان، با مصوبه دولت در سال ۱۳۸۳ ه.خ و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، ایجاد شد.
اقوام ساکن در استان خراسان شمالی، شامل فارسی زبانان، تات زبانان، کردهای کرمانج، ترکمن ها و ترک ها می باشند. زبان های رایج نیز، فارسی، تاتی، کردی کرمانجی، ترکمنی و ترکی خراسانی می باشد.
روستای درکش، دره ای است که رودخانه درکش (زوهاور)، از میان آن می گذرد. این روستا، دارای طبیعتی جنگلی و کوهستانی، با چشمه سارهای زیاد و دارنده تنها جنگل بلوط منطقه شرق کشور می باشد و آنچه دوست داران طبیعت را به درکش می کشاند، دره کنداب، در جنوب آبادی و جنگل زیبا و انبوه بلوط است. روستای پای کوهی درکش، بافت مسکونی متمرکزی دارد و ۱۰۴۰ متر ارتفاع دارد. وجود آبشارها و رودخانه ها، باغ های میوه متنوع و فراوان، انواع گیاهان دارویی، حیات وحش منحصر بفرد، آثار و تپه های تاریخی متعدد و محیط زیبا، همه ساله، گردشگران زیادی را به این روستا جذب می کند. مردم روستای درکش، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند و به زبان کردی کرمانجی، سخن می گویند. روستای درکش، متأثر از اقلیم کوهستانی، زمستان های سرد و تابستان های معتدل دارد.
بش قارداش، یکی از جاذبه های تاریخی، طبیعی و گردشگری بجنورد می باشد که در زبان ترکی خراسانی، به معنی پنج برادر می باشد. پیش از اسلام، در زمان اشکانیان و ساسانیان، در این محل، عبادتگاه پیشوایان کنتیس زرتشتی قرار داشته است. نام این مکان، بر اساس داستانی تاریخی است که در بین مردم شهر، جریان دارد. طبق این افسانه، در روزگاران قدیم، پنج برادر در شهر بجنورد زندگی می کردند که به دلیل مخالفت با ظلم و ستم حکم ران، تحت تعقیب مأموران قرار داشتند. این پنج برادر، به همراه هم گریختند و مأموران نیز، آن ها را تا این مکان تعقیب کردند. پنج برادر، از خدا طلب کمک کردند، در این هنگام، پنج سوراخ در کوه ایجاد شد که برادران، به آن ها پناه بردند و از سوراخ ها، آب گوارایی جاری شد. تا سال ها قبل، تعداد چشمه ها، پنج عدد بود که تمامی آن ها، آب بسیار داشتند. در سمت چپ کوه و چشمه بش قارداش، یک بنای تاریخی، که به دستور ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده، هم اکنون پا بَرجاست و در سال های قبل، چندی از خاندان "شادلو بجنورد"، در آن دفن شده اند. در روبروی استخر اصلی بش قارداش، یک دروازه، از دوره قاجار تا کنون پا بَرجاست. آب چشمه بش قارداش، در درمان بیماری های تغذیه ای، اشکالات کبدی، صفرایی و ناراحتی های دستگاه ادراری، دارای اهمیت خاصی می باشد. در فضای فعلی پارک بش قارداش، فضای دل نشینی همراه با نمازخانه، چندین سوپر مارکت و امکانات کامل رفاهی، جهت خدمت رسانی به مسافرین و گردشگرانی که به این استان سفر می‌کنند، ایجاد گردیده است. همچنین بش قارداش، محلی برای برگزاری نمایشگاه ها و جشنواره های مختلف می باشد. این اثر، در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰، با شماره ثبت ۴۵۷۵، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.
روستای گلیان، یکی از روستاهای بسیار قدیمی شیروان است. گلیان، شهر بزرگی بوده و هفت حمام داشته و امروزه، آثاری از آن حمام ها، باقی نمانده است. در گلیان، مقبره و بقعه معتبری، معروف به مقبره بابا توکل وجود دارد. روستای گلیان، با توجه به مناظر طبیعی و چشمه سارهای فراوان و رودخانه و باغ های پُر درخت، یکی از مناطق ییلاقی و گردشگری شیروان است که مردم زیادی از شیروان، در روزهای تعطیل، برای تفریح به آنجا می آیند. اقتصاد گلیان، در مرحله اول، بر کشاورزی و باغداری و در مرحله دوم، بر دامداری متکی است و محصولات آن، گندم و جو و کشمش و پیاز و سیب زمینی و گردو است. مردم این روستا، به پرورش ماهی نیز اشتغال دارند.
این بنا، از یادمان های اواخر دوره قاجار است که به استناد کتیبه موجود، در سال ١۳۲۵ ه.ق، به دست استاد غلام رضا، بنا یزدی، ساخته شده است. حسینه جاجرمی، یک نمونه معماری سنتی از نوع حیاط مرکزی است که نوعی معماری درون گرا، قلم داد می شود و در آن، تمام درب و پنجره ها و نورگیرها، رو به حیاط باز می شوند. این نوع معماری، اغلب در مناطق خشک و کویری مورد توجه بوده و در منطقه بجنورد، چندان معمول نیست. طرح کلی پلان بنا، مربع شکل است و در ضلع شرقی و غربی، از دو طبقه تشکیل شده که در مجموع، حدود ۶۰۰ متر مربع مساحت دارد. بخش های مختلف بنا، با آرایه های معماری از قبیل آجر كاری، گچ بری، مقرنس كاری و كتیبه هایی، تزئین شده است. اکنون این بنا، به مرکزی برای آفرینش هنرهای سنتی و صنایع دستی، تبدیل شده است. این اثر، در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۳، با شماره ثبت ۱۱۰۵۱، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.
به اعتقاد مردم و اهالی روستاهای مجاور، این مکان، مرقد یکی از نوادگان امام محمد تقی (ع)، به نام بابا حسین، معروف به بابا قدرت است. بنای مقبره بابا قدرت، از آثار تاریخی ارزشمند شهرستان اسفراین به شمار می رود که تاریخ دقیق ساخت آن معلوم نیست، ولی اغلب، آن را به دوره صفوی نسبت می دهند. بَرجسته ترین ویژگی این اثر، تلفیق معماری دست کَند و افزوده است. بنای مقبره، در دل تپه ای حفر شده و متشکل از یک دالان دست کَند، به طول حدود ۴۰ متر و یک اتاق گنبد دار، در انتهای دالان است که در آن، قبری وجود دارد. این اثر، در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۳، با شماره ثبت ۱۱۰۵۲، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.
امام زاده محمد باقر، از نسل امام سجاد (ع) می باشد و مورد احترام و علاقه مردم اسفیدان و آبادی های اطراف است. بنای امام زاده، احتمالاً در دوره صفوی یا قاجار ساخته شده است. پلان این آرامگاه، مستطیلی است و گنبدی با ساقه بلند، سقف آن را پوشش می دهد. این بنا، دو ایوان دارد. این اثر، در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱، با شماره ثبت ۵۹۴۲، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.
