گشتول

آبشار آسیاب یا آبشار آسیاب خرابه، که به زبان ترکی، خارابا دییرمان نیز گفته می شود، یکی از زیباترین جاذبه های دیدنی آذربایجان شرقی می باشد. ارتفاع آبشار اصلی آسیاب خرابه، حدود ۱۰ متر و مساحت محوطه آن، ۲۰۰ متر مربع است. در گذشته، در این محل، چند باب آسیاب آبی وجود داشت که مردم با استفاده از این آبشار، محصول گندم منطقه را به آرد تبدیل می کردند، اما در حال حاضر، خرابه ای بیش از آن باقی نمانده و به همین دلیل، به نام آسیاب خرابه معروف شده است. آسیاب خرابه، شامل آبشارهای کوچک و بزرگ می باشد که از بالای کوه به سمت پایین آن سرازیر می شود. آبِ این آبشارها، از چشمه های متعدد موجود در بالای آسیاب که از کوه کیامکی سَرچشمه می گیرد، تأمین می گردد. سطح دیواره های آبشار، از خزه ها و سایر گیاهان آبزی پوشیده شده است، بطوری که منظره های زیبایی به وجود آمده است. از جمله جاذبه های طبیعی این مکان، چشمه ای با صفا است که آب آین چشمه، از کوه کیامکی تأمین می گردد. صدها آبشار کوچک و بزرگ و صدای یکنواخت ریزش آب، چشم انداز بدیع و هوای خنک، از جاذبه های دل پذیر این منطقه دیدنی می باشد.

این قلعه، اقامتگاه و مرکز فرماندهی بابک خرمدین، بر علیه خلافت عباسی بوده است. دژ جمهور یا قلعه بابک، از زمان های دور، بر بلند پایه ترین قله های آذربایجان خودنمایی می کرده و هنوز هم به عنوان جایگاه بابک خرمدین، یکی از نمونه های استقامت و پایداری آذربایجانیان و ایرانیان برابر عرب ها و جزو بزرگ ترین نمونه های معماری ایران محسوب می شود. در شمال ایران، بابک به همراه مازیار و افشین، بنای مبارزه با حکومت بغداد را گذارده بودند که بابک، خواهان برابری کامل مردم و اشتراکی شدن مالکیت بود. قبل از رسیدن به دروازه قلعه و ورود به بنای مستحکم دژ، باید از معبری عبور کرد که بصورت دالانی است و از سنگ های منظم طبیعی شکل گرفته و تنها گنجایش عبور ۱ نفر را دارد و دو نفر به سختی می توانند از آن بگذرند و به نحوی طراحی شده است که از چشم دیده بان به دور نمی ماند. شکل هندسی این برج ها، یکی مخروطی و دیگری مدور و استوانه ای است و مصالح به کار رفته در این دژ، سنگ های تراشیده با ملاط ساروج می باشد. باروها، که از نوعی سنگ خارا ساخته شده، تمام درزهای کوهستان را بسته است. برای نفوذ به داخل بنا، بایستی حتماً از دروازه گذشت و از کوهستان راهی برای ورود وجود ندارد. بنای دژ که دو طبقه و سه طبقه است، پس از ورودی قرار گرفته است و پس از آن، تالار اصلی وجود دارد که اطراف آن را، هفت اتاق فرا گرفته است. در بخش شرقی دژ، تأسیسات دیگری مرکب از اتاق ها و آب انبارها بنا شده است. سقف آب انبارها، با طاق جناغی و گهواره ای استوار شده اند. محوطه داخلی آن ها نیز، به وسیله نوعی ساروج، غیر قابل نفوذ گردیده و به هنگام زمستان، از برف و باران پُر شده و در تابستان و هنگام مضایق و محاصره ها، از آب آن ها استفاده می شد. این اثر، در سال ۱۳۴۵، با شماره ثبت ۶۲۳، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.