گشتول

دخمه زرتشتیان را، با نام برج خاموشان و برج سکوت نیز می شناسند. این دخمه، روی یک کوه رسوبی و کم ارتفاع، به نام کوه دخمه قرار گرفته است. کارکرد این برج، برای دفن جنازه ها بوده است. در گذشته دور، جنازه ها را بالای برج می گذاشتند تا خوراک پرنده ها شود. بعدها استخوان ها را در چاهی می ریخته اند. این کار، برای جلوگیری از آلوده شدن خاک بوده است، اما از وقتی که به دفن کردن در گورستان پرداخته اند، استفاده از دخمه متروک شده است. سطح داخلی برج خاموشان، بصورت پهنه مسطح و گردی است که تمام آن، با تخته سنگ های بزرگ پوشیده شده و از سه بخش زنانه، مردانه و بچگانه تشکیل شده است. مردها را در بخش انتهای دخمه و نوار دایره ای که به دیوار اطراف دخمه چسبیده، دفن می کردند و بخش میانی، به زن ها تعلق داشت. یک نوار دایره ای دیگر هم، بعد از نوار زنانه وجود دارد که جایگاه کودکان بوده است. وسط فضای میان تهی دخمه، چاهی وجود دارد که به استودان معروف است و استخوان های به جای مانده از اجساد را داخل آن می ریختند. سرپرستی این دخمه ها را، انجمن زرتشتیان بر عهده دارد.

ساباط، از خصوصیات بارز محله های قدیمی در استان یزد به شمار می آید. ساباط، به معنای راهرو، دالان و سقفی می باشد که بر روی کوچه ها و معابر ساخته می شود. معماران یزدی، نه تنها تمام جوانب را در ساخت داخل خانه مد نظر داشته اند، بلکه در ساخت کوچه نیز، با توجه به نیازها و شرایط اقلیمی و فرهنگی مردم منطقه، ویژگی های ارزشمند و جالب توجهی را در نظر داشته اند. یکی از خصوصیات بارز محله های قدیمی در استان یزد، کوچه ها و گذرگاه های سَرپوشیده آن می باشد که ساباط نام دارد. دلیل ساخت ساباط، علاوه بر ایجاد اتصال سازه های میان واحدها و استحکام با ساخت پشت بند، این است که انسان گرما زده کویر، به هنگام عبور از کوچه ها و معابر، در یک ریتم پیش بینی شده و مشخص، زیر سایه ساباط ها قرار گیرد و از گرمای هوا دور بماند تا از خستگی وی کاسته و به راه خود ادامه دهد. ساباط، وسیله ای برای مقابله با وزش بادهای موسمی نیز بوده و هست. بطور معمول، پشت بام ساباط ها به هم راه دارد و گاهی آن ها، بصورت اتاقی مشرف به کوچه دیده می شوند.