گشتول

دشت لوت یا بیابان لوت، دشتی بیابانی در جنوبِ شرقی ایران است. این دشت، با مساحتی بیش از ۴۰ هزار کیلومتر مربع، در بین بخش هایی از استان های کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی قرار دارد و ۲۵ اُمین بیابان بزرگ جهان بشمار می رود. دشت لوت، از جمله مناطق فرا گرم و خشک جهان است. هسته آن، در سال های ۲۰۰۴، ۲۰۰۵، ۲۰۰۶، ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹ م، گرم ترین نقطه بر سطح کره زمین شناخته شده است که بیش ترین آن، در سال ۲۰۰۵ م، با بیشینه دمای ۷۰/۷ درجه سانتی گراد ثبت گردیده است. دانشمندان، علت گرمای بالای آن را، رنگ تیره و خشکی سطح آن دانسته اند که موجب جذب گرمای خورشید می شود. کلمه لوت، به معنی برهنه و فاقد هر چیز است. دشت لوت، یکی از شگفت انگیزترین عوارض بیابانی دنیا است برخی از جاذبه های آن، عبارتند از: • بزرگ ترین شهر کلوخی جهان، منطقه کلوت ها، از دور به خرابه های شهری بزرگ می ماند که توصیف های گوناگون از آن شده است، نظیر شهر خیالی و یا شهر لوت. • مرتفع ترین هرم های ماسه ای دنیا در لوت است. مرتفع ترین هرم های شناخته شده دنیا، حداکثر ۳۰۰ متر ارتفاع دارند (لیبی)، اما در لوت، ارتفاع برخی هرم ها، گاه به ۴۸۰ متر هم می رسد. • ۴۰ مخروط آتشفشان کواترنر در سطح دشت لوت وجود دارد. • پهنه های وسیع ماسه و ریگ، با طیف رنگی قهوه ای روشن تا خاکستری و سیاه، نظیر گدار باروت، که چون خاک آن سیاه و شبیه باروت است، به این نام خوانده می شود. • دشت هایی از گدازه های بازالتی چاله چاله، نظیر گندم بریان. • پهنه های شنی مواج. • بزرگ ترین نبکاهای جهان، تپه های شنی پوشیده از گیاه (نبکاها)، که یکی از شگفتی های هم زیستی خاک و آب و گیاه است. این نبکاها، گُلدان بیابان نیز نامیده شده اند. • مرتفع ترین ربدوها، ربدوها مشابه نبکاها، با ابعاد بزرگ تر، شکل های پیچیده تر در لوت غربی می باشند. • پهنه هایی به شکل چند ضلعی های متعدد که حاصل قشر نمکی ضخیم و تبخیر شدید سطح زمین است. • کویر پاشتری، سطح این نوع زمین ها، این طور به نظر می رسد که پس از بارندگی زیاد، خیس شده و تعدادی شتر روی آن راه رفته اند. • هامادا، دشت هایی از ریگ، شن و پوشیده از خاک های ریگی، که فاقد گیاه است. تا پیش از چهلمین اجلاس میراث جهانی در استانبول، ایران، دارای ۱۹ اثر ثبت شده در میراث جهانی بود که همه آن ها، جز‌و آثار فرهنگی ایران محسوب می شوند و هیچ اثر طبیعی از ایران، در فهرست میراث جهانی وجود نداشت. در این اجلاس، بیابان لوت، به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران، در فهرست میراث جهانی یونسکو، ثبت شده است.