کازرون، یکی از شهرهای استان فارس و مرکز شهرستان کازرون است.
کازرون، در دوره ساسانیان، به فرمان شاپور اول، تأسیس شد.
از این شهر، همواره به عنوان یکی از مهم ترین و بزرگ ترین مراکز و شهرهای تمدن و فرهنگ اسلامی یاد می شود. کازرون، یکی از مراکز علم و دانش اسلامی و نوآوری در دوران طلایی اسلام بود.
آب هوای این شهر در فصل تابستان، گرم و خشک و در زمستان، خنک و معتدل است.
زبان اکثریت مردم کازرون، پارسی و به گویش کازرونی سخن می گویند.
اقتصاد شهر کازرون، بر پایه کشاورزی، دام پروری و صنایع استوار است.
نقش بَرجسته پُل آبگینه که به تیمور میرزا نیز شهرت دارد، بر دیواره کوهی که جاده از چند متری آن عبور می کند، حجاری شده است. در این نقش بَرجسته، تیمور میرزا-پسر حسین قلی میرزای فرمان فرما، نواده فتحعلی شاه قاجار-که زمانی حکومت کازرون را در دست داشته است، ترسیم شده است. این نقش، با ابعاد حدود چهار متر و بیست سانتی متر طول و دو و نیم متر عرض و عمقِ یک متر، در ارتفاعِ دو متری از سطح زمین ساخته شده است. در این نقش بَرجسته، تیمور میرزا، بر یک صندلی تکیه داده و شیری را رام کرده است. در قسمت های مختلف این نقش، اشعاری در وصف تیمور میرزا، به خط زیبای نستعلیق حک شده است. سراینده اشعار، وصال شیرازی و نویسنده آن، عباس بن یحیی و استاد سنگ تراش این مجلس، احمد حجار معرفی شده است. از نکات جالب در این نقش، این است که بر کمر همه افراد ترسیم شده بجز محمد خان الله، خنجری قرار دارد که خنجر شاه زاده بسیار مرصع و زیباتر از بقیه می باشد و همچنین ترسیم کفش پاشنه دار و لباس و کلاه مخصوص آن دوران نیز در این نقش بسیار قابل توجه می باشد. این اثر، در تاریخ ۱ مرداد ۱۳۸۶، با شماره ثبت ۱۹۳۱۶، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.
این منطقه كه بعنوان ذخیره گاه زیست كره از سوى یونسكو انتخاب شده، ۵۲۸۰۰ هكتار مساحت دارد و شامل دشت وسیع ارژن و تالاب بین المللى پریشان است. این منطقه به دلیل آن كه زیستگاه مناسبى براى زمستان گذرانى و زادآورى بسیارى از پرندگان است، داراى اهمیت بین المللى است. این منطقه را زیستگاه شیر ایرانى كه منقرض شده است، می دانند. این منطقه، در سال ١۳۵١ ه.خ، با وسعتِ ١۹١ هزار هكتار، به عنوان پارك بین المللی انتخاب گردید و در سال ١۳۵۳ ه.خ، با كاهش وسعت به ۶۵ هزار هكتار، به عنوان منطقه حفاظت شده و از طرف سازمان ملل، به عنوان ذخیره گاه زیست كره ارژن و پریشان معرفی گردید.
این دریاچه که به دریاچه فامور نیز مشهور است، ارتفاعِ ۸۲۰ متری از سطح دریا را دارا می باشد و یکی از زیباترین و بزرگ ترین دریاچه های آب شیرین، با مساحتی بالغ بر ۴۳۰۰ هکتار و حوزه آبریز ۵۲۶۶ کیلومتر مربع است. دریاچه پریشان، در کنوانسیون رامسر، به عنوان تالاب بین المللی ثبت گردیده است و در تقسیم بندی مناطق، جزو منطقه حفاظت شده محسوب می شود. تنها دریاچه آب شیرین فلات ایران، دارای عمقِ ۳/۵ تا ۵ متری می باشد و منبع اصلی تأمین آب دریاچه، از آب راهه هایى است که از کوه فامور سَرچشمه می گیرند. همچنین صدها چشمه کوچک و بزرگِ مناطقِ دشت ارژن و دشت فامور، آب مورد نیاز دریاچه پریشان را تأمین می کنند. دریاچه پریشان که هر ساله پذیرای گردشگران فراوانی است، در میان کوه ها محصور شده است و دارایِ چهار گونه ماهی بومی به نام های ماهی زردک، سرخه، پرک و مار ماهی آب شیرین است.
روستای دوان، از کهن ترین دهکده های ایران بوده که در جنوبِ غرب استان فارس واقع شده است و یکی از قطب های مهم گردشگری کشور است و ساختمان ها، معماری و دیوار چینی باغ های این روستا، قدمت چند هزار ساله دارد. روستا دوان، به ماسوله فارس نیز مشهور است؛ ویژگی عجیب دوان، وجود گورستان های متعدد است که بَر خلاف عرف اکثریت قریب به اتفاق روستاهای ایران که تنها یک گورستان در ورودی و گاه در خروجی ده دارند، دوان چندین و چند گورستان دارد. در حال حاضر مکانی به نام مَر آفتاب بازار وجود دارد که بازار بین المللی بوده و در قدیم از بوشهر تا اسپانیا، رفت و آمد از این منطقه صورت می گرفت. در زمان پیش از پادشاهی شاپور، حدود ۷۰۰ آب انبار داشت که تا امروز نیز وجود دارد و از این رو بعدها که پست روی کار می آید، مأموران پست بوشهر تا اصفهان، کلاً دوانی ها بودند. آب و هوای دوان در بهار، خنک و خوش آب و هوا می باشد و یکی از بهترین فصل های گردشگری این روستا بشمار می آید و بطور کلی در تابستان، گرم و در پاییز و زمستان نیز خنک و سرد می باشد و از نظر آب و هوایی، چهار فصل می باشد.
خواجه علی قلی خان افشار، در سال ۱۱۵۰ ه.ق، در جنوبِ غربی شهر کازرون و به فاصله کمی از شهر، باغی احداث کرد که چون تاریخ آن با کلمه نظر مطابقت داشت، به باغ نظر موسوم و معروف گردید. باغ نظر، به واسطه زیبایی و خرمی اش در فصول سال، محل استراحت و پذیرایی و خوابگاه بسیاری از شاهان و شاه زادگان و حکام و بزرگان و دیگر رجال ایران و فارس و کشورهای خارجی بوده است که به محض ورود به کازرون، به باغ نظر وارد می شده اند. نام این باغ، با نام نارنج و بهار نارنج عجین است. باغ نظر، دارای چهار خیابان است که در یک تقاطع بصورت چهار راه، همدیگر را قطع می کنند. طول خیابان بزرگ، حدود ۲۰۸ متر و طول خیابان کوچک تر، حدود ۱۳۵ متر می باشد. در حواشی خیابان های مزبور، درخت نارنج زیادی به ردیف غرس شده که بَر زیبایی باغ افزوده است. مساحت باغ نظر را نیز ۳/۵ تا ۵ هکتار نوشته اند و درختان آن، عموماً مرکبات به خصوص درخت نارنج، بکرایی، انار و خرما است.
این منطقه جنگلی، با ارتفاع متوسط از ١۵۰۰ متر تا ٢۴۰۰ متر، قسمتی از رشته کوه های زاگرس جنوبِ غربی بوده و یکی از بخش های متراکم جنگل های بلوط زاگرس را در خود جای داده است. دشت برم، دارای پوشش گیاهی و جانوری قابل ملاحظه ای است و به عنوان یک منطقه حفاظت شده و منطقه زیست کره بشمار می رود. جنگل های انبوه از درختان بلوط به همراه گُل های شقایق در اواخر زمستان و فصل بهار و زمستانِ برفی در این منطقه، آن را بهشتی زیبا در استان فارس تبدیل نموده است. دشت برم، بزرگ ترین دشت بلوط ایران است و همچنین در فصل بهار و به خصوص اردیبهشت ماه، مملو از گُل های وحشی شقایق می شود.
این آتشکده، در تپه های کم ارتفاع قرار گرفته است و از فاصله دور دیده نمی شود و به همین جهت آتشکده کوچکی به نظر می رسد که قدمت آن به دوره ساسانی بر می گردد. این بنا، یک چهار طاقی است و تالاری مربع شکل دارد که هر وجه آن، با طاقی بیضی شکل به بیرون راه دارد و بالای آن، گنبدی نهاده شده است. این اثر، در سال ۱۳۱۸، با شماره ثبت ۳۳۱، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.
کاروانسرای میان کتل، به عنوان تنها کاروانسرای سنگی ایران در دشت برم قرار دارد. این کاروانسرا، به شکل مستطیل و در مساحتی حدود ۳۵۰۰ متر مربع بنا شده که ۲۵۰۰ متر مربع آن، شامل زیر بنای حجره ها در اطراف حیاط مرکزی می شود. مهم ترین ویژگی این کاروانسرا، استحکام آن می باشد که این استحکام را مدیون ساخته شدن با مصالحی همچون سنگ مالون است. کاروانسرای میان کتل، تماماً از سنگ مالون (مارن) ساخته و پرداخته شده است. از این سنگ، علاوه بر نمای بیرون، در تزئینات داخلی بنا نیز بهره برده اند که از جمله آن می توان به اغلب طاقچه های گچ بری شده و ناودان های سنگی و نیز در سنگ بری زیبای ورودی کاروانسرا که به شکل نوع خاصی از ترنج ایرانی می باشد، اشاره کرد. قدمت کاروانسرای میان کتل، به دوران صفویه باز می گردد و در زمان نادر شاه افشار، به علت رونق بندر بوشهر به عنوان یک بندر نظامی، این کاروانسرا بسیار مورد استفاده قرار می گرفت که یکی از دلایل این استفاده زیاد، امنیت بالای این کاروانسرا کوهستانی بوده است، زیرا که دارای یک درب ورودی می باشد که این درب در ضلع جنوبی کاروانسرا واقع شده و توسط برجک نگهبانیِ مشرف به دشت، حفاظت می شده است. کاروانسرای شاه عباسی، بصورت چهار ایوانی با حیاط مرکزی طراحی شده و در مرکز اضلاع شرقی و غربی، دو حجره بزرگ و همچنین دو حجره کوچک در هر دو سوی این قسمت ها قرار دارد. این اثر، در سال ۱۳۷۹، با شماره ثبت ۳۶۶۸، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.
