گشتول

سَر دَرِ باغ ملی، از بناهای به جا مانده از دوره قاجار می باشد که در سال های ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۴ ه.خ، توسط جعفر خان کاشانی، نوسازی شده و اکنون یکی از نمادهای شهر تهران است. پیش از بنیاد برج آزادی، این دروازه، به عنوان نماد شهر تهران شناخته می شد. سَر دَرِ باغ ملی و پس از آن، ساختمان های مجاور آن، به دستور مستقیم رضا شاه و توسط جعفر خان کاشانی و کمک آلمانی ها، در تهران ساخته شد. این سَر دَر، در جانب شرقی سَر دَرِ قبلی و با همان ابعاد و شکل ظاهری، ساخته شد و پس از آن، سَر دَرِ قبلی ویران گردید. این بنا، به عنوان دروازه ورودی به میدان مشق که محوطه ای نظامی و در اختیار قشون بوده، ساخته شد. چندی پس از ساختن این دروازه، طرح بَر پایی نخستین باغ همگانی شهر تهران به نام باغ ملی در زمین های درون میدان مشق، برنامه ریزی و پیاده سازی شد و از این رو، نام دروازه میدان مشق، به سَر دَرِ باغ ملی دگرگون شد. با این حال، باغ ملی، چند سال بیش تر دوام نیاورد و در محوطه آن، ساختمان هایی از جمله ساختمان وزارت امور خارجه ایران، کتابخانه ملی و موزه ایران باستان ساخته شد. اما نام این باغ، بَر سَرِ دروازه میدان مشق پا بَر جا ماند و سَر دَرِ باغ ملی، در جایگاه نمادی از معماری آن دوره، در یادها باقی ماند. این اثر، در تاریخ ۲ اردیبهشت ۱۳۷۶، با شماره ثبت ۱۹۶۸، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.