گشتول

مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر)، در سال ۶۳۱ ه.ق، توسط عارف معروف ضیاء الدین حسین رضی، بنا گردید و در سال ۷۰۵ ه.ق، توسط پسرانش مجدالدین حسن و شرف الدین علی تکمیل گردید. در مورد این بنا، روایت هایی مطرح می باشد که قدمت ساخت آن را، به زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران نسبت می دهد که از این بنا، به عنوان زندان استفاده می گردیده که بعدها تغییر کاربری داده و به عنوان مدرسه، مورد استفاده قرار گرفته است. مدرسه ضیائیه یزد، از شیوه آذری است. این مدرسه، در دو مرحله ساخته شده است. نخست گنبد خانه کهن آن، هم زمان با حمله مغولان، برای آرامگاه ساخته شده و مدرسه هم نبوده است و صد سال پس از آن، در اوایل سده هشتم، نوه سازنده نخست گنبد، در کنار آن، این مدرسه را می سازد و آن را، مدرس این مدرسه می کند و درگاه آن را هم، به مدرسه باز می کند. این اثر، در تاریخ ۲۳ اسفند ۱۳۴۶، با شماره ثبت ۷۷۰، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.