گشتول

قلعه تاریخی قمچقای بیجار، متعلق به دوره های پیش از میلاد مسیح، مثلاً دوره مانایی و ماد می باشد که تا دوره های ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده بوده است و دارای کتیبه ای با نقش هیروگلیف و به خط هراتیک می باشد که جزو قدیمی ترین کتیبه های نیمه تصویری ایران قلمداد گردیده و کتیبه آن، با خط سومریان قابل مقایسه است. ارتفاع دیواره های این قلعه، به ۲۰۰ متر می رسد و تنها راه ارتباطی قلعه با خارج، گذرگاه باریکی می باشد که ساخته و پرداخته دست صاحب هنری است که یک نفر به دشواری می تواند از آن عبور کند. وسعت قلعه، بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع، با مخازن متعدد آب است که در سنگ کنده شده و پناهگاه زیرزمینی آن، با عمق ۴١ پله، بصورت تونلی از سنگ کنده شده و به زیر قلعه هدایت می شود. موقعیت جغرافیایی این قلعه، به دو دلیل از عظمت خاص برخوردار است، نخست آن که از یک سو به دره ای مشرف است که در قدیم، به دره شاهان شهرت داشت و از سوی دیگر، به پرتگاهی دیگر مشرف است. از این رو، ایجاد استحکامات برای این قلعه، لازم نبود، اما در سمت شمال، که پشته از ارتفاع کم تری برخوردار است، بقایای دیواری عریض و محکم از سنگ لاشه با ملاط و برج های نیمه استوانه موجود است. دروازه قلعه، در این سمت قرار دارد. بعضی احتمال می دهند که جام مارلینگ، در آن جا مدفون است. این اثر، در تاریخ ۴ آبان ۱۳۶۵، با شماره ثبت ۱۷۲۱، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.