گشتول

معبد آناهیتا، با ۶/۴ هکتار وسعت، بر پشته صخره ای و مشرف به دشت گنگاور، ساخته شده است. آناهیتا، فرشته و نگهبان آب و فراوانی و زیبایی و باروری در نزد ایرانیان، دارای مقام بلند و ارجمندی بوده است. برخی از محققین، این بنا را، کاخی ناتمام برای خسرو پرویز معرفی کرده اند. بقایای این پرستشگاه با شکوه، که از بزرگ ترین بناهای سنگی در ایران است، با بنایی چهار ضلعی مستطیلی شکل در اندازه ۲۰۹ در ۲۴۴ متر، بر فراز تخت سنگ کم ارتفاع سیلیس آتشفشانی، که ضخامت دیوار محیطی آن به ۵/١۸ متر می رسد، در شهر کنگاور و در استان کرمانشاه قرار دارد. وردی بنا، به وسیله پلکان دو طرفه، در جبهه جنوبی تعبیه شده و در جبهه شمالِ شرقی پلکان یک طرفه، راه دسترسی به این مکان را ممکن ساخته است. در قسمت جنوبی بنا، پلکان دو طرفه ای به طولِ ١۵۴ متر وجود دارد. هر دو تا پنج پله، در یک بلوک سنگی ایجاد شده است. تعداد سنگ پله ها در پلکان شرقی، ۲۶ پله و در پلکان غربی، ۲١ پله است. جوی های سنگی، آب رودخانه را میزان کرده و به طرز با شکوهی، به آبگیری وسط معبد، هدایت می شده است. نوع تقسیم آب و جریان آب درون معبد، یکی از شگفتی های مهندسی در آن دوران می باشد تا این عنصر مقدس را، به زیباترین شکل ممکن به نمایش بگذارند. در چهار طرف معبد، دالان هایی تعبیه شده که در کف آن ها، جوی های آب، بصورت رفت و برگشت، آب را به وسط معبد هدایت می کرده است. در وسط معبد، فضایی وجود دارد که آب از این جوی ها، در آن جمع شده و استخر کوچکی حدوداً در ابعاد ١۰×١۰ و عمق ۲۰ سانتی متر را، پُر آب می کرده است. این معبد، که برای استفاده از آب رودخانه شاپور در ۶ متری زمین قرار دارد، بصورت مکعب است و دیوارهای این معبد، از سنگ های بزرگی بنا شده اند که بین سنگ های حجاری شده، هیچ ملاطی وجود ندارد و این سنگ ها، توسط بست های آهنی به هم متصل شده اند. سبک معماری بنا، به شیوه پارتی است. این اثر، در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰، با شماره ثبت ۳۱، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.