گشتول

زبان اصلی مردم تهران و استان تهران، فارسی است، اما در بعضی نقاط، زبان های محلی نیز دیده می شود که در مجموع، از لهجه های فارسی محسوب می شوند. بطور کلی، زبان و گویش های دیگری مانند آذری، گیلکی، کُردی، لُری، مازندرانی نیز به دلیل مهاجرت ها، به آن افزوده شده است. تهران، در روزگاران کهن، از توابع رى بوده و رى، جزو سرزمین ماد بشمار مى آمده است. از این رو، زبان مردم تهران در آغاز، شاخه اى از زبان مادى بوده که با پارسى قدیم، قرابت داشته است. زبان مردم این سامان در عهد اشکانیان، زبان پهلوى اشکانى بود که از پارسى باستان اشتقاق یافته است. در دوره اشکانیان، خط و زبان پهلوى، در ایران رایج گردید و در علم و ادب، به کار رفت. در رى و نواحى آن، از جمله تهران، قصران و غیره، در سده هاى سوم و چهارم هجرى قمرى، به روزگار علویان، آل زیار و آل بویه، دیالمه راه داشتند و بدین سبب، زبان طبرى یا مازندرانى نیز، در تهران نفوذ یافت. لهجه تهرانی، یکی از لهجه های زبان فارسی است که لهجه معیار این زبان در ایران محسوب می شود و در رسانه های گفتاری ایرانی، به جز رسانه های محلی، از این لهجه استفاده می شود. همچنین در تدریس زبان فارسی در کشورهای غیر فارسی زبان نیز، از این لهجه استفاده می گردد. لهجه تهرانی، به شکل کنونی، از زمان قاجار به وجود آمده است و با لهجه اهالی بومی تهران، متفاوت است. ایجاد منصب دیوان در زمان فتحعلی شاه، اتفاق مهمی در این تحولات بود. پس از آن، تفرشی ها و آشتیانی ها، مناصب مهم حکومتی را بر عهده گرفتند. به این ترتیب، دو نوع زبان شایع شد، «زبان قلمی» و «زبان شمشیری» که حاصل اختلاط این دو زبان، لهجه ای است که امروزه در تهران رایج است.