مریان یکی از روستاهای مرتفع، تاریخی و زیبای تالش است که با آب و هوای خنک و پوشش نیمه مرتعی خود، یکی از جاذبه‌های توریستی تالش و گیلان بشمار می‌رود. دیدار از این روستای زیبا در گرمای تابستان خالی از لطف نیست.

برای آشنایی بیش­تر با این روستا در ادامه با گشتول همراه باشید.

ارتفاع این روستای کوهپایه‌‏ای از سطح دریا ١٠٨٠ متر و آب و هوای آن در زمستان‏‌ها سرد و در تابستان‏‌ها معتدل است. متوسط بارندگی سالیانه آن ١۷۳٢ میلی‏‌متر گزارش شده است. گورستان باستانی روستا، نشانگر سکونت دیرینه اقوام تالشی در این روستا است و آثاری از حمام قدیمی منسوب به دوره صفوی یا قاجاری نشان­دهنده قدمت کهن روستا می باشد.

مردم روستای مریان به زبان‏‌های آذری و تالشی سخن می‏‌گویند و مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. اقتصاد روستای مریان بر پایه فعالیت‏‌های زراعی، باغداری، دامداری و صنایع دستی استوار است. زراعت عمده‌ی روستا، کشت دیم و گندم مهم‏‌ترین محصول دیمی آن است. توتون، ذرت، سیب‌‏زمینی، یونجه و لوبیا از دیگر محصولات زراعی روستا هستند. زردآلو، سیب، بِه و گلابی نیز از محصولات باغی آن هستند. همچنین محصولات مهم دامی آن عبارتند از گوشت تازه و انواع لبنیات، پرورش طیور خانگی مانند مرغ و بوقلمون نیز بین روستاییان رونق دارد. مردم روستا به ویژه زنان، با بافت و تولید صنایع دستی مانند گلیم، جاجیم، شال و جوراب در بهبود وضعیت اقتصادی خانوار نقش مهمی ایفا می‌‏کنند.

معماری روستای مریان به دلیل استقرار در ناحیه‌ای کوهستانی، از روستاهای جلگه‏ای استان گیلان متفاوت است. سقف چوبی خانه‏‌ها، لته کوبی است و درب­های ورودی و پنجره‌‏ها برای جلوگیری از سرما کوچک انتخاب شده‏‌اند. در ساخت خانه‏‌های قدیمی از مصالح بومی سنگ، ملات کاهگِل و چوب استفاده شده است. گر چه پس از زلزله سال ١۳۶٩ ه.خ، اکثر خانه‏‌ها با استفاده از مصالح جدید، سیمان، آجر و تیرآهن ساخته می‏‌شوند. اتاق‏‌های خواب و پذیرایی، آشپزخانه، سرویس بهداشتی، انبار و طویله نیز مشابه اکثر خانه‏‌های روستایی دیگر هستند.

چشم‏انداز رودخانه پُر آب گرگان‌رود، ارتفاعات پیرامون روستا، جنگل‏‌های انبوه و سرسبز و هوای مه‌‏آلود، تصویری رویایی پیشاروی گردشگران روستای مریان ترسیم می‏‌کنند. مراتع سَرسبز و مزارع طلایی گندم هم­چون کمربند درخشانی گرداگرد روستای مریان را در برگرفته‏‌اند. باغ‏‌های انبوه و پُر بار میوه از دیگر جاذبه‌‏های طبیعی این روستا هستند.

محوطه باستانی گورستان مریان، بزرگ‌ترین گورستان پیش از تاریخ ایران است که در عرصه‌‏ای به مساحت ۴٠٠ هکتار، در مناطق ییلاقی مریان، آق اولر و تندبین گسترده شده است. این گورستان گواه تمدن عظیم این منطقه در دوران‏‌های گذشته است که تا اوایل دوران اسلامی تداوم داشته است. گورهای این گورستان بصورت سه طبقه دخمه‌‏ای سنگ­چین شده و با لوازم مورد نیاز زندگی مردگان کشف شده‌‏اند.

حمام قدیمی مریان به احتمال قوی از آثار اواخر دوره صفوی و به احتمالی دیگر از آثار اوایل دوره‌ی قاجاری است. مصالح به کار رفته در ساخت حمام شامل خشت، ملاط، گچ و سنگ هستند. در بعضی قسمت‏‌های حمام، آثاری از کاشی‏‌های تزیینی و نقاشی دیواری به جا مانده بود که تقریباً تمام آن‏ها به سرقت رفته‌اند.

یکی دیگر از آثار تاریخی موجود در این روستا، کاخ‌های ییلاقی سردار امجد است. خان‌نشین محل استقرار خان و خاندان و نزدیکان، قراول‌خانه محل استقرار نظامیان و اصطبل کاخ بخش‌های مختلف این مجموعه را تشکیل داده اند؛ مجموعه ای که در یک مقطع زمانی مرکز قدرت و امارت در منطقه بوده است. متاسفانه اصطبل این مجموعه در دوران مشروطه به آتش کشیده شده است. کاخ های ییلاقی سردار امجد در دو ساختمان جداگانه بنا شده و خان‌نشین آن نیز بصورت دو ‌طبقه است. هنوز یکی از بناهای آن مخروبه مانده است، اما بخش دیگری از این بنا تا حدودی تعمیر و مرمت شده است. هم اینک از این کاخ به عنوان پایگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استفاده می شود. در ادامه علاوه بر گورستان و حمام و کاخ می‌توانید در روستای آق اولر از حسینیه و مسجد شیرخان و قبر پیرعلی که مردم آن را شفا دهنده می دانند، بازدید کنید.

جشنواره سوارکاری و کُشتی مردان، هر ساله در مناطق ییلاقی روستا برگزار می‏‌شود و در میان جوانان طرفداران بسیاری دارد. از بازی‏‌های محلی روستای مریان می‌‏توان به قئیش گوتورمک یا قئیش چکدی، بورک قاچدی، خاله خاله و چیلینگ آقاج اشاره کرد که اکثراً به طور گروهی و توسط کودکان روستا انجام می‏‌شود. مراسم عید نوروز نیز در این روستا همانند سایر نقاط ایران برگزار می‏‌شود. روز سلطان، دروزه، ۴۵ نوروز و بنجک از جمله مراسم ویژه فصل بهار هستند و همین‌طور در شب یلدا نیز رسوم یوله چله، قصه چله و سیومو برگزار می‏‌شوند.

مراسم بند آوردن باران و کوبیدن بر ظرف مسی برای برطرف شدن ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی نیز از آیین‏‌ها و رسوم مردم روستای مریان است. برگزاری مراسم اعیاد مذهبی و عزاداری‏‌های ماه محرم نیز در روستا رواج دارد. نوای نی چوپانان و آوازهای محلی تالشی، شور و حال خاصی به مراسم و جشن‏‌های مختلف مردم روستای مریان می‏‌بخشند. اجرای ترانه‏‌های عاشیقی به زبان آذری به ویژه در مراسم عروسی روستا متداول است. سرنا و دهل سازهای محلی این روستا هستند که در اجرای برخی آوازها و رقص‏‌های محلی نواخته می‏‌شوند. پوشاک غالب مردم روستای مریان، لباس‏‌های محلی مشابه لباس‏‌های تالشی است. مردان از کلاه، شلوار، پیراهن جلو بسته با یقه هفت یا بسته، نیمه‌تنه یا جلیقه پشمی، شال و دستکش (در فصول سرد سال) استفاده می‏‌کنند. زنان روستا مانند زنان تالشی لباس می‌پوشند که شامل پیراهن بلند با دامن پرچین، جلیقه با رنگ تیره، پیژامه طرح‏دار و روسری‏‌های رنگی و منقش هستند. استفاده از پارچه‏‌های رنگی و روشن، ویژگی پوشاک زنان روستا است. کودکان روستای مریان نیز از پوشاک محلی و معمولی استفاده می‏‌کنند.

از انواع غذاهای محلی روستا می‏‌توان به آبگوشت شوربا، آبگوشت قورمه، انواع آش مانند ترش آش و آش رشته و انواع غذاهای همراه با برنج و ماهی اشاره کرد. این روستا از سمت جنوب به مناطق جنگلی می‌رسد و می‌توان در کنار دیدن روستای مریان از مناظر زیبای جنگل هم لذت برد.

در این­جا هنوز هم می‌شود هنگام غروب از دور دست‌ها گوش به نوای غریبانه نی چوپان کوهستان‌های تالش سپرد و به بسیاری از رازهای سَر بِه مُهر این منطقه دست یافت. مریان و آق اولر فقط گوشه‌ای از زیبایی‌های طبیعی کوهستان‌های تالش است. فقط کافی است از شهر تالش به سمت مریان به مدت ۶٠ دقیقه در دل جنگل ها و کوهستان های تالش با طمأنینه رانندگی کنید تا ضمن دیدن زیبایی جنگل‌های تالش‌، مناظر دل­نواز مریان و آق اولر را نیز نظاره‌گر باشید.